Δεν είναι όλα τα άγχη αρνητικά

Ο κ. Ιάκωβος Μαρτίδης απευθυνόμενους σε Εκπαιδευτικούς...

 Ο κ. Ιάκωβος Μαρτίδης απευθυνόμενους σε Εκπαιδευτικούς,  οικονομολόγους, στα τμήματα  Διοίκησης Επιχειρήσεων και Διοίκησης Τουριστικών Επαγγελμάτων των σχολείων της Β/θμιας Ν. Καβάλας,   ανέλυσε τις αιτίες  του εργασιακού άγχους και τους τρόπους αντιμετώπισής του.

Μερικά αποσπάσματα από την εκδήλωση που κατέγραψε η  δημοσιογράφος Βίκυ Κυδωνίδου

        Στην αρχή της ομιλίας του ο κ. Μαρτίδης τόνισε την σημασία του άγχους, του φόβου και του πόνου που έχουν στην καθημερινότητα και της βαρύτητάς τους στην νοηματοδότηση  της ζωής αλλά  και στην εξέλιξη και ολοκλήρωση του κάθε ανθρώπου.  Ο φόβος, ο πόνος και το άγχος είναι τρεις απαραίτητοι μηχανισμοί χωρίς τους οποίους δεν θα μπορούσαμε να προσαρμοστούμε στη ζωή και να επιβιώσουμε.

         Διαχώρισε το άγχος σε ενεργητικό και παθητικό. Σε αυτό που σε ενεργοποιεί, κινητοποιεί, σε κάνει παραγωγικό δηλαδή το δημιουργικό άγχος και στο άγχος που όταν ξεπερνά το μέτρο και καθίσταται υπερβολικό, μπορεί να σε καθηλώνει και να σε  οδηγεί σε παθητική στάση. Τόνισε τη σημασία της διαφορετικότητας και ανέφερε πως οι καθημερινές διαφορές με τους φίλους μας, τους συναδέλφους, τους γείτονες, τους συντρόφους μας είναι εν δυνάμει πλούτος όσο και αν δυσκολευόμαστε να το κατανοήσουμε. Τα κοινά στοιχεία είναι αυτά που μας ενώνουν και οι διαφορές είναι αυτές που μας εξελίσσουν σαν πρόσωπα, είπε χαρακτηριστικά.

        Το άγχος προκύπτει από τις απαιτήσεις που απορρέουν από το εργασιακό περιβάλλον όταν δυσκολεύεσαι να ανταποκριθείς επαρκώς. Ειδικά όταν υπάρχουν περιορισμένες ικανότητες ή δυνατότητες  δημιουργείται  άγχος καθώς ο άνθρωπος δυσκολεύεται  να ανταποκριθεί στις ανάγκες της καθημερινότητάς του. Δεν αρκεί να είναι στρεσογόνες οι συνθήκες για να δημιουργηθεί εργασιακό άγχος. Παίζει ρόλο και το πόσο λειτουργικά και αποδοτικά διαχειριζόμαστε εμείς  τις ψυχοπιεστικές καταστάσεις. Ζωή δεν είναι μόνον αυτά που μας συμβαίνουν αλλά και πως διαχειριζόμαστε αυτά που μας συμβαίνουν.  Αν τα αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά αυτό παράγει ικανοποίηση. Αν όχι, τότε δημιουργείται άγχος.   Όταν συζητάμε για αγχώδη κατάσταση δεν αναφερόμαστε σε αυτό που παροδικά μπορεί να νιώθει ο οποιοσδήποτε. Μιλάμε για μια κατάσταση που τείνει να γίνει μόνιμη. Είναι προσωπική ευθύνη το πώς   διαχειριζόμαστε και   αντιμετωπίζουμε τα στρεσογόνα ερεθίσματα του περιβάλλοντος.

Η διαφορά φόβου και άγχους

        Ο φόβος υπάρχει  στον άνθρωπο από την ώρα που γεννιέται,  γιατί εξυπηρετεί την διατήρηση και την διαιώνιση του είδους. Ταυτόχρονα όμως είναι και επίκτητος. Μαθαίνουμε να έχουμε φοβικές συμπεριφορές. Ο φόβος έχει να κάνει πάντα με συγκεκριμένο αντικείμενο π.χ. φοβάμαι το σκοτάδι, ενώ στο άγχος δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε την πηγή και την προέλευση του ή αν την εντοπίζουμε το άγχος που βιώνουμε είναι δυσανάλογο με τις περιστάσεις. Όταν ο εργαζόμενος έρχεται αντιμέτωπος με ιδιαίτερα πιεστικές καταστάσεις και δεν μπορεί να ανταποκριθεί με επάρκεια, βιώνει έντονο άγχος. Αυτό δεν θεωρείται ασθένεια. Αν όμως συμβαίνει συχνά και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα με μαθηματική ακρίβεια ο εργαζόμενος ωθείται στην κατάθλιψη και στην εργασιακή εξουθένωση. Σημειωτέον ότι το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα θεωρείται αιώνας της κατάθλιψης και μάλιστα ο Π.Ο.Υ. προβλέπει ότι η κατάθλιψη το 2025θα γίνει η δεύτερη αιτία θανάτου.        

Οι δυσκολίες μέσα στην τάξη

        Πηγές εργασιακού άγχους μπορεί να είναι οι δύσκολες περιβαλλοντολογικές συνθήκες π.χ. αν δεν υπάρχει θέρμανση το χειμώνα, όταν η εργασία γίνεται κάτω από μεγάλες χρονικές πιέσεις, όταν υποβόσκει ένα ασταθές περιβάλλον μετακινήσεων, το ενδεχόμενο μεταθέσεων ή και απολύσεων, το να μην είσαι μόνιμος στο σχολείο. Επίσης όταν υπάρχει δυσαναλογία μαθητών-καθηγητών, όταν υπάρχει φόρτος εργασίας, πολυπλοκότητα, μονοτονία, πολλές ευθύνες, ασαφή η αντιφατικά αιτήματα, σύγκρουση ρόλων και φυσικά όταν υπάρχουν δύσκολοι μαθητές…

        Αντιμετωπίζοντας μια δύσκολη τάξη προκύπτουν πολλές προκλήσεις για τον κάθε ένα καθηγητή. Ταυτόχρονα δίδονται πολλές ευκαιρίες προκειμένου να αναδείξει περισσότερο τα ταλέντα του και να εξελίξει τις ικανότητες του.  Μπορεί λοιπόν μια δύσκολη τάξη να κινητοποιήσει τον κάθε καθηγητή να δημιουργήσει ευέλικτους τρόπους διδασκαλίας αξιοποιώντας την φαντασία και την ευρηματικότητα του. 

        Στη συνέχεια αναφέρθηκε διεξοδικά σε τρόπους αντιμετώπισης  του εργασιακού άγχους μέσα από μία διαδραστική συνομιλία με όλους τους παρευρισκόμενους ξεκινώντας από τη ρήση του Επίκτητου: Ταράσσει τους ανθρώπους ου τα πράγματα αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα…

        Προέτρεψε τους καθηγητές να δουν διαφορετικά τα πράγματα μέσα από  ουσιαστικές ερωτήσεις. Π.χ. Το γεγονός πως έχω δουλειά είναι καλό; Η δουλειά μου σαφείς στόχους; Τα εργασιακά μου καθήκοντα έχουν ενδιαφέρον και αν όχι πως εγώ μπορώ να προσδώσω; Η δουλειά μου έχει αρκετή ποικιλία; Συνήθως ο φόρτος εργασίας είναι ανεκτός; Το ωράριο είναι σταθερό και φιλικό για τις ανάγκες μου; Οι σχέσεις μου με τους συναδέλφους μου είναι καλές και αν όχι τι μπορώ να κάνω για να βελτιωθούν; Υπάρχει δυνατότητα ανοικτής επικοινωνίας και συζήτησης; …

        Η εκδήλωση έκλεισε διαβάζοντας ο κ. Μαρτίδης το παρακάτω απόσπασμα το οποίο υπάρχει στο βιβλίο του Η ΑΓΑΠΗ ΣΤΗΝ ΠΡΙΖΑ: «Ζήτησα από το Θεό να μου δώσει δύναμη και αυτός μου έδωσε δυσκολίες για να τις ξεπεράσω, του ζήτησα σοφία και αυτός μου έδωσε προβλήματα να μάθω να λύνω, του ζήτησα οικονομική άνεση και αυτός μου έδωσε νου  και ικανότητα να δουλεύω, του ζήτησα θάρρος και αυτός μου έδωσε κινδύνους να ξεπερνώ, του ζήτησα αγάπη και αυτός μου έδωσε προβληματικά άτομα να βοηθώ, του ζήτησα χάρες και αυτός μου έδωσε ευκαιρίες. Από ότι ζήτησα δεν πήρα  τίποτα, τίποτα από όσα ήθελα, πήρα όμως τα πάντα, αυτά που πραγματικά χρειαζόμουνα. Η προσευχή μου εισακούστηκε».