01/06/2020 από by ΜΑΡΤΙΔΗΣ ΙΑΚΩΒΟΣ 0 Σχόλια
ΕΦΗΒΕΙΑ
Η εφηβεία χρονικά αντιστοιχεί στο διάστημα ανάμεσα στην παιδική και την ενήλικη ζωή.
Εφηβεία
Η εφηβεία χρονικά αντιστοιχεί στο διάστημα ανάμεσα στην παιδική και την ενήλικη ζωή. Παρόλο που οι αποκλίσεις για την έναρξη της εφηβείας είναι μεγάλες καθώς εξαρτώνται από το νευροενδοκρινολογικό σύστημα τού παιδιού, τη φυλή, την κοινωνία, μπορούμε να αναφέρουμε γενικά τα εξής:
Η ηλικία από οκτώ έως έντεκα, αντιστοιχεί στην ώριμη παιδική ηλικία, όπου το παιδί αναπτύσσει δεξιότητες συνεργασίας, εντάσσεται ουσιαστικά ως μέλος στην οικογένεια, αρχίζει να σκέπτεται για τον εαυτό του και αναπτύσσει σχολικές, καλλιτεχνικές, αθλητικές και λοιπές δεξιότητες.
Η ηλικία από δώδεκα έως δεκαοκτώ ετών, περιλαμβάνει την προεφηβεία και την εφηβεία, όπου αναπτύσσονται τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου και ο έφηβος προσπαθεί να συμφιλιωθεί με το σώμα του που αλλάζει γρήγορα. Ταυτόχρονα μαθαίνει τη χρήση αφηρημένων εννοιών, επιδιώκει να ενταχθεί σε ομάδες συνομηλίκων, όπου τα μέλη της κάθε ομάδας αλληλοϋποστηρίζονται, έχει σεξουαλικές ανησυχίες και συχνά επιχειρεί τις πρώτες σεξουαλικές του δραστηριότητες.
Η εφηβεία σηματοδοτεί μεγάλες αλλαγές στη ζωή τού παιδιού. Είναι μία «δεύτερη γέννηση» καθώς το παιδί με το αδιαμόρφωτο σώμα αποκτά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η εφηβεία στα κορίτσια μπορεί να αρχίσει και να ολοκληρωθεί ένα-δύο χρόνια νωρίτερα. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι τα κορίτσια ωριμάζουν νωρίτερα από τα αγόρια. Τόσο βιολογικά, όσο και ψυχολογικά.
Η μετάβαση στην εφηβεία συνήθως είναι δύσκολη τόσο για το παιδί, όσο και για τούς γονείς του. Οι έφηβοι συχνά καυγαδίζουν και εξαπολύουν κατηγορίες εναντίων τών γονιών. Τους καταλογίζουν πως δεν τους καταλαβαίνουν, ότι είναι οπισθοδρομικοί και πάει λέγοντας. Αν μπούμε σε συγκρίσεις και ανταγωνισμό μαζί τους, είναι βέβαιον ότι θα χάσουμε ακόμα και αν «κερδίσουμε». Είναι σημαντικό να έχουμε τη δύναμη όταν κάνουμε λάθη να τα παραδεχόμαστε και να ζητούμε συγγνώμη. Οι έφηβοι το εκτιμούν και ας μην το δείχνουν. Άλλες φορές οι γονείς κάνουν πως δεν ακούν, πως δεν βλέπουν. Σκέφτονται πως μπόρα είναι και θα περάσει. Απωθούν ή κρύβουν προβλήματα κάτω από το χαλί. Βεβαίως υπάρχουν και οι γονείς που πιάνουν «το μήνυμα των καιρών» και προσπαθούν με ηρεμία και υπομονή να χτίσουν νέες γέφυρες επικοινωνίας.
Η ηλικία από οκτώ έως έντεκα, αντιστοιχεί στην ώριμη παιδική ηλικία, όπου το παιδί αναπτύσσει δεξιότητες συνεργασίας, εντάσσεται ουσιαστικά ως μέλος στην οικογένεια, αρχίζει να σκέπτεται για τον εαυτό του και αναπτύσσει σχολικές, καλλιτεχνικές, αθλητικές και λοιπές δεξιότητες.
Η ηλικία από δώδεκα έως δεκαοκτώ ετών, περιλαμβάνει την προεφηβεία και την εφηβεία, όπου αναπτύσσονται τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου και ο έφηβος προσπαθεί να συμφιλιωθεί με το σώμα του που αλλάζει γρήγορα. Ταυτόχρονα μαθαίνει τη χρήση αφηρημένων εννοιών, επιδιώκει να ενταχθεί σε ομάδες συνομηλίκων, όπου τα μέλη της κάθε ομάδας αλληλοϋποστηρίζονται, έχει σεξουαλικές ανησυχίες και συχνά επιχειρεί τις πρώτες σεξουαλικές του δραστηριότητες.
Η εφηβεία σηματοδοτεί μεγάλες αλλαγές στη ζωή τού παιδιού. Είναι μία «δεύτερη γέννηση» καθώς το παιδί με το αδιαμόρφωτο σώμα αποκτά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η εφηβεία στα κορίτσια μπορεί να αρχίσει και να ολοκληρωθεί ένα-δύο χρόνια νωρίτερα. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι τα κορίτσια ωριμάζουν νωρίτερα από τα αγόρια. Τόσο βιολογικά, όσο και ψυχολογικά.
Η μετάβαση στην εφηβεία συνήθως είναι δύσκολη τόσο για το παιδί, όσο και για τούς γονείς του. Οι έφηβοι συχνά καυγαδίζουν και εξαπολύουν κατηγορίες εναντίων τών γονιών. Τους καταλογίζουν πως δεν τους καταλαβαίνουν, ότι είναι οπισθοδρομικοί και πάει λέγοντας. Αν μπούμε σε συγκρίσεις και ανταγωνισμό μαζί τους, είναι βέβαιον ότι θα χάσουμε ακόμα και αν «κερδίσουμε». Είναι σημαντικό να έχουμε τη δύναμη όταν κάνουμε λάθη να τα παραδεχόμαστε και να ζητούμε συγγνώμη. Οι έφηβοι το εκτιμούν και ας μην το δείχνουν. Άλλες φορές οι γονείς κάνουν πως δεν ακούν, πως δεν βλέπουν. Σκέφτονται πως μπόρα είναι και θα περάσει. Απωθούν ή κρύβουν προβλήματα κάτω από το χαλί. Βεβαίως υπάρχουν και οι γονείς που πιάνουν «το μήνυμα των καιρών» και προσπαθούν με ηρεμία και υπομονή να χτίσουν νέες γέφυρες επικοινωνίας.
Κατά την εφηβεία, συμβαίνουν πολλές αλλαγές: Ορμονικές, γνωστικές, ψυχολογικές και κοινωνικές. Ο έφηβος συχνά παρουσιάζεται αμφιθυμικός, ευερέθιστος και κυκλοθυμικός. Βλέπει με άλλα μάτια τόν εαυτό του, τούς γονείς του, τον κόσμο όλο. Οι πολλές και γρήγορες αλλαγές, τόσο οι εσωτερικές, όσο και οι εξωτερικές, μπορεί να μετατρέψουν το πρώην γλυκομίλητο, ήσυχο και ευγενικό παιδί, σ’ έναν ευερέθιστο και κακότροπο έφηβο. Το υπάκουο παιδί μπορεί να εξελιχθεί σε ανυπάκουο έφηβο. Το λογικό παιδί μπορεί να εμφανίζει ενοχλητικές και απρόβλεπτες συμπεριφορές. Πολλές από τις συγκρούσεις με τους γονείς είναι αποτέλεσμα αυτών τών αλλαγών.
Ο έφηβος έχει ανάγκη να διαφοροποιηθεί από τούς γονείς του, καθώς έχει δικές του ιδέες. Στα πρώτα παιδικά χρόνια οι γονείς φάνταζαν στα μάτια του θεοί. Γονείς και δάσκαλοι ήταν τα πρότυπά του. Καθώς μπαίνει στην εφηβεία, αρχίζει να τους αμφισβητεί, πότε ανοικτά και πότε διακριτικά. Άλλες φορές η αμφισβήτηση παίρνει τη μορφή της απόρριψης.
Συχνά οι γονείς κάνουν κριτική στους εφήβους. Αν η κριτική είναι αυστηρή και συστηματική, το μόνο που καταφέρνουν είναι να τα απομακρύνουν ακόμη περισσότερο. Οι γονείς ας έχουν υπόψη ότι το λεγόμενο χάσμα τών γενεών πάντα θα υπάρχει. Και είναι κάτι το φυσιολογικό. Αλλοίμονο αν η γενιά τών δεκαπέντε σκέπτεται και ενεργεί όπως η γενιά τών σαρανταπεντάρηδων ή και αντιστρόφως. Αξίζει να αφουγκραζόμαστε τις ανησυχίες τους και να προσπαθούμε να τους κατανοούμε, ανεξάρτητα με το αν συμφωνούμε ή όχι με τις επιλογές τους.
Ο έφηβος συχνά νιώθει θυμό και απογοήτευση. Θα στραφεί και θα δημιουργήσει νέες παρέες συνομηλίκων, θα ψάξει νέα πρότυπα. Θα θεοποιήσει ποδοσφαιριστές, τραγουδιστές, μοντέλα, ηθοποιούς. Μπορεί όμως να στραφεί και σε βαθύτερες πνευματικές αναζητήσεις, όπως για παράδειγμα προς τήν εκκλησία, προκειμένου να δώσει απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα ζωής. Ποιος είμαι, που πάω, τι νόημα έχει η ζωή...
Η εφηβεία είναι επώδυνη και για τούς γονείς. Νιώθουν πως αποκαθηλώνονται από τα παιδιά τους. Αμφισβητούνται, δέχονται συχνά σκληρή κριτική, πότε δίκαιη, πότε άδικη. Βλέπουν το παιδί τους να απομακρύνεται. Αυτό συνιστά ναρκισσιστικό πλήγμα. Πολλές από τις συμπεριφορές τών παιδιών τούς ξαφνιάζουν και καμιά φορά τούς φέρνουν σε απόγνωση.
Ο γονιός οφείλει να κρατήσει χαμηλούς τόνους, χωρίς να τον υποτιμά ή να τον ειρωνεύεται. Οφείλει να είναι σταθερός, γιατί ο έφηβος συχνά δοκιμάζει τα όρια τού γονιού και μέσω της υπερβολής προσπαθεί να ανιχνεύσει τα δικά του όρια. Γονείς μην ανησυχείτε. Μην νοιώθετε αποτυχημένοι. Χρειάζεται υπομονή και ψυχραιμία. Μη μπείτε σε ανταγωνισμό, μην του κάνετε το δάσκαλο.
Οι γονείς αξίζει να αγαπούν το παιδί χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Χρειάζεται να επιδεικνύουν υπομονή, σταθερότητα και κατανόηση. Αξίζει να του μιλούν με σεβασμό, ακόμα και όταν το παιδί δείχνει να μην τους σέβεται. Εκείνοι είναι οι γονείς και οφείλουν βιωματικά να δείχνουν το σωστό δρόμο.
Αξίζει να το ενθαρρύνουν να ανοίξει τα φτερά του στις πολυποίκιλες εκφράσεις tης ζωής. Είναι καλό να ενθαρρύνουν τον έφηβο να βρίσκει ευκαιρίες για να αποφορτίζεται από τη σωματική και συναισθηματική ένταση. Ο αθλητισμός, το κολύμπι, ο χορός, για παράδειγμα, είναι δραστηριότητες που μειώνουν τις εντάσεις και δίνουν τη δυνατότητα περαιτέρω κοινωνικοποίησης με συνομηλίκους, που είναι αναγκαίο.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχουν παιδιά που περνούν μια ήρεμη εφηβεία. Είναι ήσυχα, υπάκουα, δεν δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα. Είναι μιά κατάσταση που βολεύει τους γονείς. Όμως, κάποια από αυτά θα περάσουν καθυστερημένα την εφηβεία τους στην ενήλικη ζωή, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Η «επανάσταση» που δεν έγινε στην ώρα της, μπορεί να εκφρασθεί σε λάθος χρόνο και με αδόκιμους τρόπους στην ενήλικη ζωή. Επομένως, και η απουσία συγκρούσεων θα πρέπει να μας προβληματίζει.
Η ήρεμη και ισορροπημένη εφηβεία μπορεί εντούτοις να είναι το αποτέλεσμα μιας ώριμης ψυχοπαιδαγωγικής αντιμετώπισης. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα. Όταν όμως, το παιδί μεγαλώνει σε ένα οικογενειακό κλίμα, όπου η αγάπη, η τρυφερότητα, η ενθάρρυνση, τα όρια αλλά και η ελευθερία, είναι βασικοί πυλώνες της συμπεριφοράς των γονέων, τότε η εφηβεία δεν έχει έξωθεν καύσιμη ύλη για να πέσει σαν λάδι στην έσωθεν «φωτιά» της εφηβείας. Όταν δημιουργούνται προβλήματα, υπάρχουν δύο γονείς που με αγάπη και γνώση, υπομονή και ωριμότητα θα τα διαχειριστούν και θα τα αντιμετωπίσουν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Ο έφηβος έχει ανάγκη να διαφοροποιηθεί από τούς γονείς του, καθώς έχει δικές του ιδέες. Στα πρώτα παιδικά χρόνια οι γονείς φάνταζαν στα μάτια του θεοί. Γονείς και δάσκαλοι ήταν τα πρότυπά του. Καθώς μπαίνει στην εφηβεία, αρχίζει να τους αμφισβητεί, πότε ανοικτά και πότε διακριτικά. Άλλες φορές η αμφισβήτηση παίρνει τη μορφή της απόρριψης.
Συχνά οι γονείς κάνουν κριτική στους εφήβους. Αν η κριτική είναι αυστηρή και συστηματική, το μόνο που καταφέρνουν είναι να τα απομακρύνουν ακόμη περισσότερο. Οι γονείς ας έχουν υπόψη ότι το λεγόμενο χάσμα τών γενεών πάντα θα υπάρχει. Και είναι κάτι το φυσιολογικό. Αλλοίμονο αν η γενιά τών δεκαπέντε σκέπτεται και ενεργεί όπως η γενιά τών σαρανταπεντάρηδων ή και αντιστρόφως. Αξίζει να αφουγκραζόμαστε τις ανησυχίες τους και να προσπαθούμε να τους κατανοούμε, ανεξάρτητα με το αν συμφωνούμε ή όχι με τις επιλογές τους.
Ο έφηβος συχνά νιώθει θυμό και απογοήτευση. Θα στραφεί και θα δημιουργήσει νέες παρέες συνομηλίκων, θα ψάξει νέα πρότυπα. Θα θεοποιήσει ποδοσφαιριστές, τραγουδιστές, μοντέλα, ηθοποιούς. Μπορεί όμως να στραφεί και σε βαθύτερες πνευματικές αναζητήσεις, όπως για παράδειγμα προς τήν εκκλησία, προκειμένου να δώσει απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα ζωής. Ποιος είμαι, που πάω, τι νόημα έχει η ζωή...
Η εφηβεία είναι επώδυνη και για τούς γονείς. Νιώθουν πως αποκαθηλώνονται από τα παιδιά τους. Αμφισβητούνται, δέχονται συχνά σκληρή κριτική, πότε δίκαιη, πότε άδικη. Βλέπουν το παιδί τους να απομακρύνεται. Αυτό συνιστά ναρκισσιστικό πλήγμα. Πολλές από τις συμπεριφορές τών παιδιών τούς ξαφνιάζουν και καμιά φορά τούς φέρνουν σε απόγνωση.
Ο γονιός οφείλει να κρατήσει χαμηλούς τόνους, χωρίς να τον υποτιμά ή να τον ειρωνεύεται. Οφείλει να είναι σταθερός, γιατί ο έφηβος συχνά δοκιμάζει τα όρια τού γονιού και μέσω της υπερβολής προσπαθεί να ανιχνεύσει τα δικά του όρια. Γονείς μην ανησυχείτε. Μην νοιώθετε αποτυχημένοι. Χρειάζεται υπομονή και ψυχραιμία. Μη μπείτε σε ανταγωνισμό, μην του κάνετε το δάσκαλο.
Οι γονείς αξίζει να αγαπούν το παιδί χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Χρειάζεται να επιδεικνύουν υπομονή, σταθερότητα και κατανόηση. Αξίζει να του μιλούν με σεβασμό, ακόμα και όταν το παιδί δείχνει να μην τους σέβεται. Εκείνοι είναι οι γονείς και οφείλουν βιωματικά να δείχνουν το σωστό δρόμο.
Αξίζει να το ενθαρρύνουν να ανοίξει τα φτερά του στις πολυποίκιλες εκφράσεις tης ζωής. Είναι καλό να ενθαρρύνουν τον έφηβο να βρίσκει ευκαιρίες για να αποφορτίζεται από τη σωματική και συναισθηματική ένταση. Ο αθλητισμός, το κολύμπι, ο χορός, για παράδειγμα, είναι δραστηριότητες που μειώνουν τις εντάσεις και δίνουν τη δυνατότητα περαιτέρω κοινωνικοποίησης με συνομηλίκους, που είναι αναγκαίο.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχουν παιδιά που περνούν μια ήρεμη εφηβεία. Είναι ήσυχα, υπάκουα, δεν δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα. Είναι μιά κατάσταση που βολεύει τους γονείς. Όμως, κάποια από αυτά θα περάσουν καθυστερημένα την εφηβεία τους στην ενήλικη ζωή, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Η «επανάσταση» που δεν έγινε στην ώρα της, μπορεί να εκφρασθεί σε λάθος χρόνο και με αδόκιμους τρόπους στην ενήλικη ζωή. Επομένως, και η απουσία συγκρούσεων θα πρέπει να μας προβληματίζει.
Η ήρεμη και ισορροπημένη εφηβεία μπορεί εντούτοις να είναι το αποτέλεσμα μιας ώριμης ψυχοπαιδαγωγικής αντιμετώπισης. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα. Όταν όμως, το παιδί μεγαλώνει σε ένα οικογενειακό κλίμα, όπου η αγάπη, η τρυφερότητα, η ενθάρρυνση, τα όρια αλλά και η ελευθερία, είναι βασικοί πυλώνες της συμπεριφοράς των γονέων, τότε η εφηβεία δεν έχει έξωθεν καύσιμη ύλη για να πέσει σαν λάδι στην έσωθεν «φωτιά» της εφηβείας. Όταν δημιουργούνται προβλήματα, υπάρχουν δύο γονείς που με αγάπη και γνώση, υπομονή και ωριμότητα θα τα διαχειριστούν και θα τα αντιμετωπίσουν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Σχόλια