Έρωτας - Αγάπη - Σεξουαλικότητα

Γεννιόμαστε μέσα από σχέσεις, διαμορφωνόμαστε μέσα σε σχέσεις και πεθαίνουμε μέσα σε και μέσα από σχέσεις. Καθώς μεγαλώνουμε συμπαθούμε, αντιπαθούμε, ερωτευόμαστε, παντρευόμαστε, αγαπάμε ή μισούμε. Όλα είναι σχέσεις και τίποτε δεν μπορεί να υπάρξει εκτός σχέσης.

Έρωτας-Αγάπη-Σεξουαλικότητα

Δεν υπάρχει μη σχεσιακός εαυτός. Όμως, η συνειδητή μετατροπή της ανάγκης της σχέσης, σε λαχτάρα της σχέσης και η συνειδητή επιλογή της σχέσης με τον άλλον, κάνει τη μεγάλη διαφορά. Όταν η σχέση βιώνεται αγαπητικά, τότε υπάρχει εσωτερική χαρά και γαλήνη που παραπέμπει σε βιωμένο παράδεισο επί της γης. Όταν δεν υπάρχει η λαχτάρα της σχέσης, τότε η έλλειψη αγάπης για τον συνάνθρωπο, η έλλειψη μοιράσματος, οδηγεί στη θλίψη, στην εσωτερική μοναξιά, που στην ακραία βιωμένη εκδοχή της παραπέμπει σε βιωμένη κόλαση επί της γης. Ίσως λοιπόν η Ζωή να είναι το επί πλέον της αγάπης και όχι η αγάπη να είναι το επί πλέον της Ζωής. Δηλαδή αρχίζεις ουσιαστικά να ζεις, μόνον όταν αγαπάς και στο μέτρο που αγαπάς.

Συμπερασματικά θα έλεγα ότι η σχέση είναι υπαρκτική προϋπόθεση για να γεννηθεί και να συνεχίσει να ζει ο άνθρωπος. Ο τρόπος της σύνδεσής μας με τον άλλον είναι που καθορίζει την ποιότητα της σχέσης, καθώς η σχέση με τον συνάνθρωπο από μόνη της δεν είναι ούτε κόλαση, ούτε παράδεισος.

Έρωτας και καθρεπτισμοί

Η υπαρξιακή ταυτότητα του εαυτού μας είναι το αποτέλεσμα όλων των καθρεπτισμάτων του και των συνακόλουθων διεργασιών. Όλοι οι άνθρωποι με τους οποίους έρχεται σε επαφή ο άνθρωπος στο διάβα της ζωής του, λειτουργούν σαν καθρέπτες και μάλιστα βιωματικοί.

Δεν είναι όλοι οι καθρέπτες το ίδιο σημαντικοί. Οι γονείς, για παράδειγμα, είναι οι πλέον σημαντικοί καθρέπτες που επηρεάζουν τη δημιουργία της εικόνας του εαυτού και τη δημιουργία της ταυτότητας των παιδιών. Βέβαια το πώς και το πόσο επηρεάζουν οι καθρέπτες δεν έχει να κάνει μόνο με το ποιος είναι ο καθρέπτης, με την ποιότητά του, με την απόσταση που έχεις από αυτόν, την οπτική γωνιά της ματιάς σου και με τις όποιες πιθανόν παραμορφώσεις τείνει να προκαλέσει, αλλά έχει να κάνει και με το αναπτυξιακό στάδιο και την ωριμότητα του καθρεπτιζόμενου.

Στον έρωτα το καθρέφτισμα έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. «Όταν μπροστά σου στάθηκα σαν διάφανος καθρέπτης και μου ’πες σ’ αγαπώ, στ’ αλήθεια δεν πρόσεξες ότι αγάπαγες σε μένα τον εαυτό σου»¹.

Όταν είμαι ερωτευμένος δυσκολεύομαι να αναγνωρίσω το αντικείμενο του έρωτά μου ως ένα πραγματικά διαφορετικό πρόσωπο. Συνήθως γίνεται αντιληπτό και ερμηνεύεται σαν να είναι το είδωλο του εαυτού μου, στο οποίο προβάλλω όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που αντιστοιχούν στην εξιδανικευμένη εικόνα αυτού που θα ήθελα να είμαι. Στον έρωτα ισχύει το: Εγώ αγαπώ τον εαυτό μου καθώς βλέπω την εξιδανικευμένη αντανάκλασή του σ' εσένα. Μετά επέρχεται η απομυθοποίηση, όπου εκεί τείνω να βλέπω στον άλλον τις αρνητικές πλευρές του εαυτού μου, τις οποίες επειδή δυσκολεύομαι να αποδεχθώ ότι είναι δικές μου προβολές, τις ταυτίζω με τον άλλον.

Έρωτας, χρόνος και η κατάσταση της μέθεξης

Καμία φυσική έλξη, όσο δυνατή και αν είναι, δεν μπορεί να κρατήσει μία σχέση από μόνη της. Γνωρίζουμε ότι με τον καιρό τα ερωτικά συναισθήματα καταλαγιάζουν και συνήθως με την πάροδο των ετών αποχρωματίζεται λίγο ή πολύ και η σεξουαλική έλξη. Αυτό που εύχεσαι τελικά είναι να παραμείνει μια καλή σεξουαλική επικοινωνία, γιατί και εδώ υπάρχουν πολλοί παράγοντες που δημιουργούν δυσκολίες και προβλήματα, αποτέλεσμα των οποίων είναι ο σύντροφός μας να είναι λιγότερο σεξουαλικά ποθητός.

Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι ο έρωτας προς ένα πρόσωπο, το να είσαι δηλαδή ερωτευμένος, κρατά το πολύ ενάμιση χρόνο. Ο χρόνος αυτός αναφέρεται σε υπάρχουσες σχέσεις που έχουν διάρκεια στο χρόνο. Επομένως, δεν μπορείς να ελπίζεις στο διηνεκές του έρωτα. Ούτε να βασίζεσαι σε αυτόν. Μπορείς όμως να ελπίζεις ότι δουλεύοντας κυρίως με τον εαυτό σου και ταυτόχρονα τη σχέση μαζί με τον σύντροφό σου, θα σμιλεύετε από κοινού την αγαπητική σχέση. Η βιωμένη αγαπητική σχέση είναι μία κατάσταση που είναι πολύ πιο δυνατή και στέρεη, ανθεκτική στο χρόνο από ότι είναι τα ερωτικά συναισθήματα. Αν μάλιστα το ζευγάρι, συν τω χρόνω, ανακαλύπτει ή δημιουργεί κοινά ενδιαφέροντα που αγγίζουν πραγματικές ανάγκες, που έχουν προσωπικό ουσιαστικό νόημα και τους χαροποιούν, τότε, θα ανανεώνεται δημιουργικά το ζευγάρι στο διηνεκές. Με άλλα λόγια, το γεγονός ότι η μεθυστική εμπειρία του εκστατικού έρωτα κάποια στιγμή τελειώνει, δεν πρέπει να μας απογοητεύει. Διότι αν αυτό που ξεκίνησε ως ερωτική έλξη προς το συγκεκριμένο πρόσωπο, γίνει το μέσον για να γνωρίσεις την ωραιότητα του ανθρώπου σε όλα τα επίπεδα, τότε αυτή η ερωτική έλξη μπορεί να μην έχει τέλος.

Το να είσαι ερωτευμένος, αποτελεί μια κορυφαία συναισθηματική κατάσταση. Βιώνεις εκπληκτικά συναισθήματα, νιώθεις παντοδύναμος, πιστεύεις ότι μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο όλο! Όλες οι λειτουργίες του σώματος βρίσκονται σε ύψιστο επίπεδο λειτουργίας. Είναι μια μοναδική βιωματική εμπειρία και ψυχοσωματικά είσαι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Δείξτε μου έναν ερωτευμένο που αρρωσταίνει! Θα δυσκολευτείτε να βρείτε, γιατί υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι όταν είσαι ερωτευμένος και υπάρχει ανταπόκριση, ισχυροποιείται μεταξύ των άλλων και το ανοσοποιητικό σύστημα!

Είναι όμως λογικό, αυτή η ιδιάζουσα κατάσταση να μην κρατάει μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεν μπορούν να λειτουργούν σε ανώτατο επίπεδο όλα τα συστήματα της ψυχοσωματικής σου οντότητας, γιατί αυτό προϋποθέτει μεγάλη δέσμευση και κατανάλωση ενέργειας. Αν αυτή η καταπληκτική κορυφαία εμπειρία, που ποτέ δεν θέλεις να τελειώσει, κρατούσε πολύ, θα γινόταν έκρηξη στα κύτταρά μας!

«Έρως ανίκατε μάχαν». Ένα από τα γνωστότερα λόγια του χορού από την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Όποιος πιάνεται στα δίχτυα του έρωτα παρακαλεί να μείνει για πάντα αιχμαλωτισμένος. Γλυκιά και τρυφερή αιχμαλωσία! Όποιος βρεθεί ναυαγός στης θάλασσα του έρωτα, εύχεται ποτέ να μην πιάσει στεριά. Είναι η μοναδική φορά που εύχεσαι να είσαι παντοτινά ναυαγός! Διότι ο έρωτας επιφέρει μια καταπληκτική αίσθηση πληρότητας.

Το αντικείμενο του πάθους μας μπορεί να μην το θαυμάζαμε, ούτε καν να μας άρεσε! Ίσως ποτέ να μην μας είχε περάσει από τον νου ότι θα ερωτευθούμε αυτό το πρόσωπο. Μπορεί με το μυαλό μας να ψάχνουμε λόγους για να τον αντιμετωπίσουμε, να αναζητούμε τρόπους για αντιπαρέλθουμε τον απρόσμενο έρωτα, μπορεί να προσπαθούμε να ξεφύγουμε από τη γλυκιά τυραννία του, αλλά τελικά να υποταχθούμε στο ακατανίκητο του έρωτα! «Πάνω στην πόρτα της καρδιάς μου έγραψα: Απαγορεύεται η είσοδος. Αλλά ο έρωτας ήρθε γελώντας και φώναξε: Εγώ μπαίνω παντού!»². Βεβαίως, ο άνθρωπος αν πραγματικά θέλει, μπορεί να τιθασεύσει και να οριοθετήσει τα ερωτικά συναισθήματα. Είναι εξαιρετικά δύσκολο, είναι βασανιστικό, αλλά αν δεσμευθεί, στο τέλος θα τα καταφέρει. Και υπάρχουν πολλές περιπτώσεις, που για λόγους αρχής επιβάλλεται να οριοθετηθούν τα ερωτικά συναισθήματα. Η αυτοπειθαρχία και η θέληση μπορούν να ελέγξουν την εμπειρία του έρωτα, δεν μπορούν όμως να τη δημιουργήσουν. Έχουμε τη δυνατότητα να αποφασίσουμε πώς θα αντιδράσουμε απέναντι στο αίσθημα του έρωτα, αλλά δεν έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε αν θα ερωτευθούμε ή όχι. Ο έρωτας δεν προγραμματίζεται, είναι απρόβλεπτος, απρόσκλητος, απρόσμενος, γοητευτικός και αγαπησιάρης.

Η κατάσταση της μέθεξης του έρωτα δεν είναι ένα απλό πλησίασμα. Είναι μια κατάσταση εξόχως συναρπαστική που φτάνει σε μια συναισθηματική κορύφωση. Είναι η κατάργηση μέρους των συνόρων, μέρους των ορίων του εαυτού. Αυτό εξ άλλου δεν λαχταρούμε; Να χωθούμε και να χαθούμε σε μια δεκτική, τρυφερή αγκαλιά; Σε μια αγκαλιά που θα μας καταλαβαίνει και θα την καταλαβαίνουμε; Που θα μας αποδέχεται άνευ όρων; Να ξεφύγουμε από την οδυνηρή μοναξιά, να ανοίξουμε την ατομικότητά μας και να γίνουμε ένα με το αγαπώμενο πρόσωπο;

Όταν είμαστε ερωτευμένοι, ένα μέρος των ορίων του εαυτού των ερωτευμένων καταλύεται, οι δύο ταυτότητες τείνουν να γίνουν μία. Μοιάζει με την αίσθηση του νεογέννητου παιδιού που βιώνει την ταύτιση με τη μητέρα. Τότε που το νήπιο ένιωθε ένα συγκύτιο με τη μητέρα, που είχε την αίσθηση της παντοδυναμίας, ότι είναι το κέντρο του κόσμου και δεν υπήρχαν όρια. Για την ακρίβεια το νήπιο βίωνε μια «συγχώνευση». Αυτού και της μάνας του. Γεννηθήκαμε βιώνοντας ότι όλος ο κόσμος είναι κομμάτι του εαυτού μας. Δεν υπήρχε κανένα όριο ανάμεσα στον εσωτερικό και τον εξωτερικό κόσμο. Όπως λέει ο Winnicott³ κατά τη διάρκεια της «συγχώνευσης» που κρατά περίπου επτά με οκτώ μήνες, το βρέφος νιώθει ένα όχι μόνον με τη μητέρα, αλλά και με κάθε τι έξω από αυτό π.χ. με τα παιχνίδια, με το φαγητό, που τα βιώνει σαν προέκταση του σώματός του.

Όταν είμαστε ερωτευμένοι, νοιώθουμε παντοδύναμοι, νοιώθουμε μια απίστευτη ταύτιση με τον άνθρωπό μας. Νοιώθουμε ένα με τον άλλον! Η επιθυμία του είναι και επιθυμία μου. Και αντιστρόφως. Πιστεύουμε ότι θα είμαστε παντοτινά αγαπημένοι και ότι μαζί θα ξεπερνάμε κάθε εμπόδιο και κάθε δυσκολία. Πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει κάτι που δεν είμαστε ικανοί να το καταφέρουμε! Προσβλέπουμε σε ένα λαμπρό μέλλον στρωμένο με ροδοπέταλα. Εν πολλοίς υπάρχει μια άγνοια κινδύνου, μια ψευδαίσθηση παντοδυναμίας.

Έρωτας, βιοχημικές διεργασίες και σεξουαλικότητα.

Το να νιώθεις ερωτευμένος συνδέεται με τη σεξουαλικότητα, δεν ταυτίζεται όμως. Πότε ερωτευόμαστε; Όταν υπάρχουν συνειδητά ή ασυνείδητα σεξουαλικά κίνητρα. Όταν στο πρόσωπο του άλλου συγκεντρώνονται οι προϋποθέσεις για να μας γοητεύσουν και να μας ελκύσουν με έναν ακατανίκητο τρόπο. Τουλάχιστον στην αρχή. Αυτό είναι δοσμένο να λειτουργεί μέσα στην ανθρώπινη φυσιολογία και είναι κάτι πολύ όμορφο και τρυφερό.

Το γεγονός ότι ο έρωτας χωρίς να σε ρωτήσει μπορεί απρόσκλητα και ξαφνικά να εισβάλλει και να καταλάβει την καρδιά του ανθρώπου, σχετίζεται με κάποιες επιστημονικές διαπιστώσεις. Οι ερευνητές διαπίστωσαν, ότι η έντονη σεξουαλική έλξη που νιώθουμε, εξαρτάται άμεσα από την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων τεστοστερόνης, ενώ η ερωτική έκταση καθορίζεται κυρίως από την ποσότητα ντοπαμίνης που παράγεται στον εγκέφαλο. Η διατήρηση της ερωτικής σχέσης στον χρόνο οφείλεται στην αυξημένη παραγωγή δύο ορμονών: Της ωκυτοκίνης στις γυναίκες και της βασοπρεσίνης στους άνδρες. Τα «σκοτεινά» λοιπόν ερωτικά πάθη και η χαλιναγώγηση των σεξουαλικών ορμών στις μέρες μας, αποτελούν νόμιμο και προνομιακό πεδίο άσκησης των νευροφυσιολογικών και βιοχημικών ερευνών.

Η κυριαρχούσα επιστημονική τάση στον χώρο της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας είναι η θετικιστική-πειραματική ματιά που προσπαθώντας να γίνει αντικειμενική, καθιστά αντικείμενο παρατήρησης τον άνθρωπο, μερικές φορές χωρίς σεβασμό, αξιολογώντας ποσοτικά διάφορες παραμέτρους. Πόσο όμως αντικειμενικός μπορεί να είσαι με την ανθρωπιά, το άρρητο της ψυχής, τις ανέκφραστες διαστάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης, την υποκειμενικότητα, την προϊστορία του προσώπου, την εμπειρία και τις πολυποίκιλες και πολυδύναμες διεργασίες, πολλές εκ των οποίων είναι αφανείς; Και κάτι άλλο! Πόσο μπορείς να αντικειμενικοποιήσεις το ασυνείδητο;

Είναι βέβαιο ότι στη γέννηση ενός έρωτα συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις. Φυσικά και είναι θέμα ορμονών και χημικών διεργασιών. Η προσπάθεια όμως της επιστημονικής κοινότητας να εξηγήσει το συναίσθημα του έρωτα αποκλειστικά με χημικούς και φυσικούς νόμους, έχει τεθεί πολλές φορές υπό αμφισβήτηση και ένας από τους λόγους είναι ότι η υπεραπλούστευση του έρωτα, του στερεί το πιο σημαντικό ίσως συστατικό του. Τη μαγεία!

Στην ουσία, η φύση μας στήνει μια «παγίδα», ένα όμορφο παιχνίδι, για να μας σπρώξει στη δέσμευση του γάμου. Έτσι προάγεται η επιβίωση του είδους. Διότι η επιβίωση του είδους δεν έχει να κάνει μόνο με σεξουαλικές συνευρέσεις και παραγωγή παιδιών, αλλά και με την οικογένεια. Η οικογένεια είναι αυτή που θα προστατεύσει τους επιγόνους των σεξουαλικών πράξεων. Χωρίς οικογένεια, τα «αδέσποτα» παιδιά έχουν μικρότερο προσδόκιμο όριο ηλικίας, αλλά και περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα.

Υπερτιμήσεις και υποτιμήσεις στο χρηματιστήριο του sex

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η σεξουαλικότητα είναι πρόβλημα. Το πρόβλημα δεν είναι η σεξουαλικότητα, αλλά η επιβητορική, η καταναλωτική και η αυτονομημένη εκδοχή της. Το πρόβλημα είναι οι ανέραστες αντιλήψεις που ισοπεδώνουν την ερωτική έκφραση, οι σεξιστικές απόψεις που καταψύχουν την αγάπη, η αποϊεροποίηση του σεξ που αγριεύει την ψυχή και ταλαιπωρεί το σώμα. Όταν το σεξ αυτονομείται από το συναίσθημα, είναι αυτό που σκοτώνει τον έρωτα και όχι ο γάμος. Η πρόσκαιρη αυτονομημένη ικανοποίηση της ανάγκης και η ναρκισσιστική επιβεβαίωση του εγώ ως ποθητού αντικειμένου, η χρησιμοποίηση του άλλου, σημαίνει εμπορευματοποίηση του σεξ, ακόμη και μέσα σε μια μονογαμική σχέση!

Η υπεραπασχόληση των ανθρώπων με τη σεξουαλική τους ικανότητα, το πόσους άνδρες ή γυναίκες έχουν ρίξει, ο κομπασμός για τις καταπληκτικές τεχνικές τους -για τους γνωρίζοντες- δεν φανερώνει τίποτε άλλο παρά την συναισθηματική τους ερωτική αναπηρία. Φανερώνει επίσης την χαμηλή αυτοεκτίμηση και τον ανύπαρκτο αυτοσεβασμό. Αυτή η υπερβολική και μονομερής ενασχόληση που έχει καταντήσει το σεξ άθλημα και τους ίδιους επίδοξους πρωταθλητές, είναι μια προσπάθεια να αναπληρώσουν τα ελλείποντα, να εξισορροπήσουν τις ανικανότητες και τις αναπηρίες που κουβαλούν. Εδώ υπάρχει μια υπερτίμηση του σώματος και μια υποτίμηση του πνεύματος.

Όλες αυτές οι στάσεις τελικά οξειδώνουν την ίδια τη ζωή. Ο αυθεντικά ερωτικός άνθρωπος αναζητά την ζωή σε όλες τις εκφράσεις της και όχι μόνον στην σεξουαλική εμπειρία.

Όμως, έχω την αίσθηση, ότι ακόμη και στην πιο εγωκεντρική δίψα ηδονής, το σώμα του άλλου δεν είναι μόνον αντικείμενο επιθυμίας. Είναι το σημαίνον της επιθυμίας. Σημαινόμενο, έστω ανεπίγνωστο, είναι η ίδια η ζωή. Το ποθούμενο σώμα υποδέχεται την επιθυμία, όμως ο λόγος της επιθυμίας κατευθύνεται πέρα από το σώμα του άλλου. Ανεπίγνωστα είναι μια συμπεριφορά υπαρξιακής απόγνωσης. Μια κραυγή βοήθειας. Ο άνθρωπος προσπαθεί να σβήσει τη δίψα για ζωή με λάθος τρόπο. Και αυτός είναι ο λόγος που αντί να σβήνει η δίψα, φουντώνει.

Αλλά και η υπερτίμηση του πνεύματος με ταυτόχρονη υποτίμηση του σώματος έχει πολλούς θιασώτες. Όσοι απαξιώνουν το σώμα και γενικότερα την ύλη, ξεχνούν ότι είναι δημιουργήματα του Θεού και μάλιστα θαυμαστά. Στο κάτω-κάτω της γραφής, το κορμί δεν κάνει τίποτε άλλο, παρά να μιλάει τη γλώσσα της ψυχής. Αν το πνεύμα σκέπτεται σαρκικά, τότε γιατί υποτιμάς το σώμα; Και από πότε το σώμα εκπροσωπεί κάτι κατώτερο ή και την αμαρτία; Ο ίδιος ο Θεός δεν ντράπηκε να μας δώσει το σώμα, εμείς γιατί ντρεπόμαστε για το σώμα μας; Ο ίδιος ο Θεός δεν σαρκώθηκε; Δηλαδή δεν έφερε το ίδιο ακριβώς σώμα με εμάς; Και υπάρχουν άνθρωποι που ακόμη ξεχωρίζουν αμαρτωλές περιοχές του σώματος; Οι όποιες αμαρτωλές περιοχές είναι αλλού. Όχι στο σώμα!

Η δυϊστική αντίληψη που κυριαρχεί στη Δύση, έχει αλλοτριώσει το ανθρώπινο πρόσωπο. Εκτιμώ ότι ο έρωτας μπορεί να λειτουργεί ως πηγή δημιουργικότητας και βιοψυχοκοινωνικής ανάπτυξης, μόνον αν βιώνεται ως μια ενοποιητική διεργασία. Γράφει ο π. Φιλόθεος Φάρος: «Ο γνήσιος έρωτας δεν γίνεται μια σχέση που αποκλείει τους άλλους, αλλά γίνεται το πέρασμα μέσα από το οποίο ο εραστής συναντά ολόκληρο το ανθρώπινο γένος και ολόκληρη τη δημιουργία».

Έρωτας και αγάπη.

Έρωτας! Λέξη μαγική και απρόβλεπτη, μελωδική και άγρια, οργισμένη και τρυφερή… Ξυπνά μέσα μας κάθε λογής συναίσθημα… Χαρά, πληρότητα, ευτυχία, θλίψη, πόνο, δάκρυ…

Η εμπειρία του έρωτα είναι μοναδική! Αλλά και εξαιρετικά κοφτερή! Σχεδόν πάντα τραυματίζει. Διότι αργά ή γρήγορα, οι φαντασιώσεις που έχουμε για τον σύντροφό μας, οι προσδοκίες που έχουμε από αυτόν, οι επιθυμίες μας, θα έλθουν αντιμέτωπες με την πραγματικότητα! Και επί πλέον, θα έλθουν αντιμέτωπες και με τις αντίστοιχες φαντασιώσεις, προσδοκίες, επιθυμίες του άλλου!

Για την έννοια και το βίωμα του έρωτα είπαμε αρκετά. Ας πούμε και δυο λόγια για την αγάπη. Τι είναι αγάπη; Υπάρχει ορισμός; Και αν ναι, τότε ποιος είναι;

Η έννοια της αγάπης δεν είναι απλή. Νομίζω ότι η αγάπη είναι απύθμενη, καθώς εμπερικλείει μεταξύ των άλλων την απεραντοσύνη, την αυθυπέρβαση, την αυτοθυσία. Είναι αδύνατο να περιορισθεί σε κάποιον ορισμό. Η αγάπη δεν ορίζεται. Η αγάπη ορίζει. Ανθρώπους και σχέσεις. Αν διακινδύνευα να δώσω έναν ορισμό, τότε νομίζω θα επαναλάμβανα τα λόγια του Αποστόλου Παύλου στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολή, κεφάλαιο 13 και στίχοι 1-8: «Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσαν την γνώσιν, και εάν έχω πάσαν την πίστιν, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί. και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου, και εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσομαι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν οφελούμαι. Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλεί, η αγάπη ου περπεραύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία. πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει»⁴.

Αυτό που είναι εκπληκτικό, είναι ότι ο Απόστολος των εθνών στον υπέροχο ύμνο της αγάπης, καταληκτικά τονίζει: «… νυνί δε μένει πίστις, ελπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα. Μείζων δε τούτων η αγάπη»⁵. Δηλαδή τοποθετεί την αγάπη πάνω και από την πίστη στον Θεό!

Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές αγάπες, αν λάβουμε υπ’ όψη το που απευθύνονται. Η συζυγική αγάπη, η γονεϊκή, η αδελφική, η φιλική, η αλτρουιστική … Κάθε είδους αγάπη, έχει ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά.

Μερικές φορές λέμε εύκολα και ανέξοδα, ο ένας στον άλλον το «σ’ αγαπώ», όμως πίσω από τα λόγια, κρύβονται ενδιαφέροντα στοιχεία, που δεν έχουν σχέση με την αγάπη. Άλλες φορές όταν λέμε στον άλλο «σ’ αγαπώ», μπορεί να υποβόσκουν ναρκισσιστικά και εγωιστικά στοιχεία. Να χρησιμοποιούμε τον άλλον για λογαριασμό μας! Και όσο ο άλλος καλύπτει κατά πως θέλουμε τις ανάγκες μας, τον «αγαπάμε». Όταν όμως αυτό αρχίζει να αλλάζει και υπάρχουν πολλοί ετερόκλητοι λόγοι που μπορεί να γίνει, τότε αρχίζουν και τα δύσκολα. Ουσιαστικά τότε καλείσαι από την ζωή να αποδείξεις ότι αγαπάς τον σύντροφό σου. Όταν δεν τον έχεις ανάγκη ή όταν δεν καλύπτει πια τις ανάγκες σου! Σε αυτήν την περίπτωση βεβαίως κρίνεται το είδος και η ποιότητα της αγάπης μας!

Πολλοί πιστεύουν ότι το ερωτικό συναίσθημα είναι ταυτόσημο με την αγάπη. Είναι μια διαδεδομένη, πλην όμως, λαθεμένη αντίληψη. Ταυτίζουν τον έρωτα με την αγάπη με χαρακτηριστική αφέλεια. Και λυπάμαι όταν ακούω από νέα παιδιά να λένε: «Αφού δεν είμαστε πια ερωτευμένοι, σημαίνει ότι δεν αγαπιόμαστε». Ή: «Αν πάψουμε να είμαστε ερωτευμένοι, θα χωρίσουμε». Όταν ο βαθμός του ερωτικού συναισθήματος αρχίζει να αποδυναμώνεται, τότε νομίζουμε ότι ο άλλος άλλαξε! Αγνοούμε όμως ότι άλλαξε και η δική μας η οπτική ματιά με την οποίαν βλέπουμε τον άλλο.

Ο ερωτευμένος χιλιάδες φορές θα πει «σε αγαπώ» με πολύ μεγάλη ευκολία. Θυμηθείτε όμως, ότι μπορεί να αγαπάμε πολύ βαθιά τα παιδιά μας, αλλά ποτέ δεν θα τα ερωτευθούμε. Μπορεί να αγαπάμε πολύ τους φίλους μας, τους ιδίου προς εμάς φύλου, αλλά ποτέ δεν τους ερωτευόμαστε, εκτός και αν έχουμε ομοφυλοφιλικές τάσεις. Αγαπάμε ιδιαίτερα τους γονείς μας, αλλά δεν γεννώνται ερωτικά συναισθήματα. Ερωτευόμαστε, όταν υπάρχουν οπωσδήποτε και σεξουαλικά κίνητρα. Για να αγαπήσουμε δεν χρειάζονται.

Το να είσαι ερωτευμένος έχει πάντα πρόσκαιρο χαρακτήρα. Δεν μπορεί να είσαι ερωτευμένος επί χρόνια με τον άνθρωπό σου. Μπορείς όμως να τον αγαπάς μια ζωή. Και χρόνο με τον χρόνο η αγάπη να βαθαίνει. Γιατί το μεν ερωτικό συναίσθημα είναι ένα πολύ έντονο συναίσθημα χωρίς γερές ρίζες που όσο περνά ο καιρός αποδυναμώνεται, η δε αγάπη, αναφέρομαι στην πραγματική αγάπη, χρόνο με το χρόνο γίνεται πιο ισχυρή, ποιοτικότερη, καθώς δεν ενδυναμώνουν μόνον οι υπάρχουσες ρίζες της, αλλά και πολλαπλασιάζονται. Πραγματική δε αγάπη, αυθεντική, είναι αυτή που είναι ανιδιοτελής και απροϋπόθετη.

Δυο ερωτευμένοι δηλώνουν ότι δεν μπορούν να ζήσουν χώρια. Δύο άνθρωποι που αγαπιούνται είναι ικανοί να ζήσουν και μόνοι, αλλά επιλέγουν να ζήσουν μαζί! Το πρώτο δηλώνει αδυναμία, εξάρτηση, το δεύτερο δύναμη, ανεξαρτησία. Και η αγάπη έχει τεράστια δύναμη!

Η αγάπη δεν είναι ένα απλό συναίσθημα. Μπορεί κάθε αυθεντικό θετικό συναίσθημα να είναι εκδήλωση και προϊόν αγάπης, αλλά η αγάπη είναι πέρα και πάνω από τα συναισθήματα. Η αγάπη είναι συνειδητή επιλογή, είναι δέσμευση και ελευθερία, είναι χρέος και ευθύνη, είναι γαλήνια εμπειρία, είναι βίωμα, είναι ανελικτική δράση…

Η αγάπη είναι συνειδητή στάση ζωής, έχει βάθος, έχει ποιότητα και εξακτινώνεται προς όλους. Ο έρωτας πηγάζει από ασυνείδητες ανάγκες και απωθήσεις.

Η αγάπη είναι συνεργατική, συμμετοχική, δημοκρατική, ανοικτή προς την ζωή και τους τρίτους. Ο έρωτας είναι αποκλειστικός, ανταγωνιστικός, αντιδημοκρατικός, ζηλιάρης, κατοχικός.

Από αγάπη μπορεί να θυσιάσεις την ζωή σου για τον άλλο. Από έρωτα μπορεί να θυσιάσεις την ζωή του άλλου. Δέστε πόσα εγκλήματα ερωτικού πάθους συμβαίνουν κάθε χρόνο! Κανένα όμως έγκλημα αγάπης.!

Η αγάπη δεν ζητά, δεν απαιτεί, χαίρεται με τα λίγα, χαίρεται και με τα πολλά. Ο έρωτας απαιτεί, ζητεί τα πάντα, είναι ανικανοποίητος και γι’ αυτό αποδυναμώνεται όσο περνά ο καιρός, σε αντίθεση με την αγάπη.

Η αγάπη έχει πληρότητα, ειρήνη, ησυχία. Ο έρωτας έχει ανησυχία, αγωνία, ταραχή.

Εύχομαι αγαπητοί φίλοι να πορευόμαστε τρυφερά υποψιασμένοι και η ζωή μας να έχει την ανησυχία, την αγωνία και την ταραχή σε τέτοιο βαθμό, ώστε να ησυχάζουμε, να ειρηνεύουμε και να νοιώθουμε κατά το δυνατόν πλήρεις.

Πηγές:

1. Χαλίλ Γκιμπράν, Λιβανέζος ποιητής, φιλόσοφος και καλλιτέχνης.
2. Χ. Σίπμαν, συγγραφέας.
3. Donalt Woods Winnicott,(1896-1971). Άγγλος παιδοψυχίατρος και ψυχαναλυτής
4. Α΄ προς Κορινθίους επιστολή. 13, 1-8
5. Α΄ προς  Κορινθίους επιστολή 13, 13