Οικογένεια ένα διαρκές διαχρονικό εργαστήρι αγάπης

Είναι όλοι κατάλληλοι και ώριμοι για γάμο; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα όχι.

Υπάρχουν άνθρωποι που διακατέχονται από μία ατομοκεντρική θεώρηση της ζωής. Δυσκολεύονται να βγουν από το καβούκι τους, χωρίς ενσυναίσθηση, δεν αντιλαμβάνονται τις ανάγκες των άλλων. Άνθρωποι που δυσκολεύονται να εμπιστευθούν, να προσφέρουν, να μοιρασθούν. Και ας γράφει εύστοχα ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης ότι: «Ο κόσμος μόνον όταν τον μοιράζεσαι υπάρχει». Κι ας γράφει ο Σταμάτης Σπανουδάκης: «Ζωή που δε μοιράζεται είναι ζωή κλεμμένη».

Είναι όλοι κατάλληλοι και ώριμοι για γάμο; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα όχι.

Υπάρχουν άνθρωποι που διακατέχονται από μία ατομοκεντρική θεώρηση της ζωής. Δυσκολεύονται να βγουν από το καβούκι τους, χωρίς ενσυναίσθηση, δεν αντιλαμβάνονται τις ανάγκες των άλλων. Άνθρωποι που δυσκολεύονται να εμπιστευθούν, να προσφέρουν, να μοιρασθούν. Και ας γράφει εύστοχα ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης ότι: «Ο κόσμος μόνον όταν τον μοιράζεσαι υπάρχει». Κι ας γράφει ο Σταμάτης Σπανουδάκης: «Ζωή που δε μοιράζεται είναι ζωή κλεμμένη».

Υπάρχουν άνθρωποι που είναι εξόχως χειριστικοί με έντονα ναρκισσιστικά στοιχεία. Και ας γράφει η Αλκυόνη Παπαδάκη: «Η αγάπη δεν είναι μπακάλικο. Nα μετράς τι έδωσες εσύ. Τι εγώ. Τι ο άλλος. Ή δίνεις από την ψυχή σου και βγάζεις τον σκασμό. Ή κάτσε στη γωνίτσα σου και μέτρα τι δεν πήρες».

Ακατάλληλοι για γάμο είναι επίσης οι υπερβολικά ζηλιάρηδες, οι επιρρεπείς σε πάσης φύσεως εξαρτήσεις, καθώς και όσοι ασκούν σωματική, ψυχολογική ή σεξουαλική  βία. 

Προσοχή! Αυτό δε σημαίνει ότι όσοι δεν παντρεύονται είναι όλοι προβληματικοί ως προσωπικότητες. Υπάρχουν άνθρωποι που εν πλήρη επιγνώσει και από θέση δύναμης επιλέγουν να μην παντρευτούν. Κλασικό παράδειγμα ο Παπαδιαμάντης. Όταν ο Μητροπολίτης Χαλκίδος εξέφρασε την επιθυμία στο πατέρα του, παρουσία του Παπαδιαμάντη, να βοηθήσει να παντρευτεί ο Παπαδιαμάντης λέγοντας: «να βρούμε καμιά Ρεβέκκα να δώσουμε στον Αλέξανδρο για να μην χαθεί το όνομα του  Παπαδιαμάντη», ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης του απάντησε: «Τ’ όνομά μας δε θ’ ακουστεί από τη Ρεβέκκα. Θα το κάνω εγώ να ακουστεί». 

Επίσης μερικοί ενήλικοι άνθρωποι, δεν έχουν τόσο μεγάλη ανάγκη για σχέσεις όσο έχουν οι υπόλοιποι. Είναι αυτοί που έχουν αναπτύξει μια σταθερή ταυτότητα, επαρκή αυτοεκτίμηση, χαίρονται τη ζωή και η ανάγκη τους για αγάπη, αποδοχή και στενές σχέσεις δεν είναι τόσο μεγάλη. Τουναντίον, η ανάγκη τους για αυτονομία και ανεξαρτησία είναι μεγαλύτερη.

Ο Abraham Maslow  στη μελέτη του για τον «αυτοπραγματούμενο» άνθρωπο, αναφέρει ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν δυο βασικές κατηγορίες αναγκών. Στην μια ανήκει η ανάγκη για αγάπη, αποδοχή και εξάρτηση και στην άλλη, η ανάγκη για αυτονομία, ανεξαρτησία και αυτοπραγμάτωση. Το ποια κατηγορία αναγκών υπερισχύει στον κάθε άνθρωπο,  ποια είναι η «αναλογία» των υπαρχόντων αναγκών και σε ποιο σημείο ισορροπούν, έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο και με τις αναπτυξιακές φάσεις της ζωής του. Για παράδειγμα όταν είμαστε μικρά παιδιά, η ανάγκη για αγάπη, αποδοχή και εξάρτηση υπερισχύει της ανάγκης για αυτονομία και ανεξαρτησία. Όσο μεγαλώνουμε, η δεύτερη κατηγορία αναγκών κερδίζει έδαφος σε σχέση με την πρώτη.

Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι και η ανάγκη για να παντρευτείς, επηρεάζεται -μεταξύ των άλλων- περισσότερο ή λιγότερο από την αναλογία ανάμεσα στις δυο προαναφερθείσες ομάδες αναγκών. Όσο περισσότερο επικρατεί η πρώτη κατηγορία, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη για γάμο. Όσο περισσότερο υπερισχύει η δεύτερη κατηγορία, τόσο μικρότερη είναι η ανάγκη για γάμο.

Είναι όλοι κατάλληλοι για να γίνουν γονείς; Προφανώς όχι.

Υπόθεση Κολωνού, 2024: «Πρώτη η μητέρα άρχισε να εκδίδει το παιδί όταν ήταν ένδεκα ετών». 

Κέρκυρα, 8 Οκτωβρίου 2024: «Όταν ήμουν δώδεκα χρονών, η μητέρα μου, έφερνε καθημερινά άνδρες στο σπίτι, με βίαζαν για 50-100 ευρώ. Επειδή δεν ήθελα, με πότιζε ούζο και με χτύπαγε.  

Ηράκλειο, 17 Οκτωβρίου 2024: Στη φυλακή πενηντάχρονος που βίαζε, βασάνιζε και εξέδιδε την κόρη του.

Αθήνα, 29 Νοεμβρίου 2024. Ο πατέρας ασελγούσε στις τρεις κόρες του από την ηλικία των πέντε ετών και έφθασε στο σημείο να τις βιάζει. Επίσης ανάγκαζε τον γιο του να έρχεται σε σεξουαλική επαφή με τις αδελφές του.

Πάντα έτσι ήταν ο κόσμος; Και ακόμη χειρότερα θα σας έλεγα.

Αν δούμε τη μεγάλη εικόνα, εκτιμώ ότι τώρα ο κόσμος είναι πολύ καλύτερος σε σύγκριση με το απώτερο παρελθόν. Θυμηθείτε ότι στο πλαίσιο του Ρωμαϊκού δικαίου, ο πατέρας είχε εξαιρετικά ισχυρή εξουσία πάνω στα μέλη της οικογένειάς του, ιδιαίτερα στα παιδιά. Αυτή η εξουσία ήταν γνωστή ως πάτρια ποτέστας/patria potestas (πατρική εξουσία) που έδινε το δικαίωμα ακόμα και να αποφασίσει για τη ζωή και το θάνατό τους. Επίσης, μη ξεχνάμε ότι σύμφωνα με τον Μωσαϊκό Νόμο, η τιμωρία για τη μοιχεία μπορούσε να είναι ο λιθοβολισμός. 

Θα σας αναφέρω και κάποια άλλα στοιχεία που συνηγορούν ότι σήμερα ο κόσμος είναι πολύ καλύτερα από ότι ήταν παλιά.

Η δουλεία καταργήθηκε τον 19ο αιώνα. Ως τότε στις περισσότερες χώρες ο θεσμός της δουλείας ήταν νομικά αποδεκτός. Παρεμπιπτόντως στην Ελλάδα η δουλεία είχε ουσιαστικά εξαφανιστεί ήδη από τους Βυζαντινούς χρόνους, ενώ κατά την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους το 1828 δεν υπήρχε νομική βάση για δουλεία.

Ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ILO) πρότεινε την απαγόρευση της παιδικής εργασίας με τη Σύμβαση 182 του ILO, η οποία υιοθετήθηκε το 1999. Η Σύμβαση 182 αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά παγκόσμια νομικά κείμενα για την προστασία των παιδιών. Μπορεί η παιδική εργασία μπορεί να μην έχει εξαλειφτεί πλήρως, πλην όμως έχει μειωθεί δραματικά. 

Περίπου 74% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή περίπου έξι δισεκατομμύρια άνθρωποι, έχουν πρόσβαση σε ασφαλείς πηγές πόσιμου νερού στο σπίτι. Το μεγαλύτερο ποσοστό πρόσβασης σε ασφαλές νερό στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ένα επιπλέον 22% του πληθυσμού, περίπου 1,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχει βασική πρόσβαση σε πηγές νερού, αλλά με περιορισμούς στη διαθεσιμότητα ή στην ποιότητα και ένα 4% του παγκόσμιου πληθυσμού, περίπου 300 εκατομμύρια άνθρωποι, δεν είχε πρόσβαση σε καθόλου ασφαλές πόσιμο νερό. (2022). 

Σήμερα το 87% του παγκόσμιου πληθυσμού ενηλίκων, δεκαπέντε ετών και άνω, είναι εγγράμματοι, δηλαδή έχουν τη βασική ικανότητα να διαβάζουν και να γράφουν. Το υψηλότερο ποσοστό από ποτέ.

Απόλυτη Φτώχεια: Ορίζεται ως το εισόδημα κάτω από τα 2,15 δολάρια ΗΠΑ ανά ημέρα, με όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης του 2017. Το 9% του παγκόσμιου πληθυσμού, περίπου 700 εκατομμύρια άνθρωποι, ζει σε απόλυτη φτώχεια. Μέτρια Φτώχεια: Το όριο είναι περίπου 3,65 δολάρια ΗΠΑ ανά ημέρα. Πάνω από 24% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει με εισοδήματα κοντά σε αυτό το όριο, ιδιαίτερα σε αναπτυσσόμενες χώρες. (2021). Όμως, είναι τα μικρότερα ποσοστά από ποτέ!

Με βάση τα ανωτέρω εκτιμώ ότι δικαιούμαστε να έχουμε μία συγκρατημένη αισιοδοξία ότι η ανθρωπότητα με μικρά βήματα, πλην όμως σταθερά, πορεύεται προς τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου.

Η οικογένεια είναι πολύτιμη γιατί είναι η βασική κοινωνική ομάδα, το θεμελιώδες κύτταρο της κοινωνίας. Και κάθε τι βασικό και θεμελιώδες είναι πολύτιμο. Εάν η οικογένεια πάσχει, πάσχει η βάση, επομένως όλο το οικοδόμημα της κοινωνίας που στηρίζεται στη βάση είναι επισφαλές.

Η σύγχρονη οικογένεια είναι και ευάλωτη και ευπαθής. Θα μου πείτε παλιά δεν ήταν; Παλιά, παρόλο που τα μέλη της οικογένειας ήταν και ευάλωτα και ευπαθή, π.χ. αρρώστιες, έλλειψη υποδομών, απουσία αποτελεσματικών φαρμάκων, εν τούτοις, λόγω του πολυάριθμου των μελών της οικογένειας και των παραδοσιακών αξιών, η ενότητα, η δυναμική, οι βασικές λειτουργίες και οι ισορροπίες  μέσα στην ευρύτερη παραδοσιακή οικογένεια διατηρούνταν, παρά τα όποια κτυπήματα κατά καιρούς δεχόταν. Δηλαδή, τότε η οικογένεια δεν ήταν τόσο ευπαθής σαν θεσμός. Η σύγχρονη οικογένεια είναι ολιγομελής. Παράγοντες όπως η αρρώστια, ο θάνατος, το διαζύγιο, η ανεργία, η μετανάστευση, η ευκολία και η συχνότητα της σύναψης εξωσυζυγικών σχέσεων, μπορεί εύκολα να αποδιοργανώσουν την δομή και τη λειτουργία της. Επίσης, η αύξηση του προσδόκιμου ορίου ηλικίας επηρέασε την προσωπική, την οικογενειακή, την κοινωνική, την οικονομική και τη δημόσια ζωή. Η μακροβιότητα συνεπάγεται μεταξύ των άλλων, περισσότερα χρόνια δουλειάς, σύνταξη σε μεγάλη ηλικία, αποδοχή ενός συντρόφου για μεγαλύτερο διάστημα και περισσότερες πιθανότητες για το ξεκίνημα ενός νέου έγγαμου βίου.

Ο άνθρωπος γεννιέται καλός ή κακός; Γεννιέται καλός.

Όταν γεννιόμαστε έχουμε ανάγκη την αγκαλιά ή την αδιαφορία; Το χάδι ή το ξύλο; Μια τρυφερή φωνή ή την αγριοφωνάρα; Είναι προφανής η απάντηση. Άρα έχουμε ανάγκη το καλό. Το καλό θέλουμε να μας συμβαίνει. Εξάλλου μη ξεχνάμε ότι είμαστε πλασμένοι κατ’ εικόνα Θεού και είμαστε φτιαγμένοι για το καλό. Ο From τονίζει, ότι είναι βασική ανάγκη του ανθρώπου και μέσα στη φύση του, να δημιουργεί σχέσεις με τους συνανθρώπους του, μέσα σε ένα αγαπητικό πλαίσιο.

Ποια είναι η πρώτη-πρώτη βιολογική ανάγκη του ανθρώπου; Η αναπνοή. Μετά από τρία με πέντε λεπτά χωρίς εισπνοή οξυγόνου, νεκρώνεται ο εγκέφαλος.

Ποια είναι η βασικότερη ψυχολογική ανάγκη του ανθρώπου; Η αγάπη! Τι είναι άραγε η αγάπη;  Ορίζεται; Η αγάπη δεν ορίζεται. Η αγάπη ορίζει ανθρώπους και σχέσεις. Αν έδινα έναν ορισμό, τότε νομίζω θα επαναλάμβανα τα λόγια του Αποστόλου Παύλου: «Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον… Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλεί, η αγάπη ου περπεραύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία. πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει». Αυτό που είναι εκπληκτικό είναι ότι ο Απόστολος των εθνών στον υπέροχο ύμνο της αγάπης, καταληκτικά  τονίζει : «… νυνί δε μένει πίστις, ελπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα. Μείζων δε  τούτων η αγάπη» . Δηλαδή τοποθετεί την αγάπη πάνω και από την πίστη στον Θεό!

«Πρέπει να αγαπάμε για να μην αρρωστήσουμε και πρέπει να αρρωστήσουμε όταν, σαν συνέπεια απογοητεύσεως, δεν μπορούμε να αγαπάμε». Τα λόγια αυτά τα γράφει ένας από τους θεμελιωτές της σύγχρονης Ψυχιατρικής επιστήμης και ιδρυτής της ψυχανάλυσης, ο ψυχίατρος  Σίγμουντ Φρόιντ! Με άλλα λόγια, η έλλειψη αγάπης αρρωσταίνει! 

Η αγάπη μαθαίνεται ή κληρονομείται; Κανείς δε γεννήθηκε γνωρίζοντας πώς να αγαπά. Έχετε ακούσει για «την τέχνη της αγάπης»; Η αγάπη είναι δεξιότητα, ικανότητα, τρόπος σκέψης και στάση ζωής και σαν τέτοια μαθαίνεται, καλλιεργείται και αναπτύσσεται. Η αγάπη είναι η κορυφαία ικανότητα του ανθρώπου και σμιλεύεται σταδιακά. Θα λέγαμε ότι είναι έργο ζωής. Δεν ξεκινάει ένα βρέφος τη ζωή του αγαπώντας. Ξεκινάει, έχοντας μέσα στη φύση του τη δυνατότητα να αγαπάει. Ο Θεός μας έχει δώσει τη δυνατότητα να αγαπάμε, διότι ο ίδιος ο Θεός είναι αγάπη. Η αγάπη που θα πάρει από τους γονείς, θα ενεργοποιήσει την ικανότητα να αγαπάει και θα αρχίσει να αγαπάει και το ίδιο.

Η αγάπη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διεργασία διαμόρφωσης δεσμού. Το βρέφος συνδέεται συναισθηματικά με τη μητέρα και τον πατέρα. Όταν εισπράττει αγάπη και στο βαθμό που την εισπράττει, μαθαίνει να αγαπά. Είναι πολύ σημαντικές οι πρώτες προσλαμβάνουσες εμπειρίες. Η επιβίωσή μας ως άνθρωποι, σύμφωνα με τον ψυχαναλυτή και ερευνητή John Bowlby, εξαρτάται από την ικανότητά μας να δημιουργούμε και να διατηρούμε συναισθηματικές σχέσεις με τους άλλους από την ώρα που γεννιόμαστε. Όταν ο γονιός είναι ευαισθητοποιημένος και είναι σταθερά διαθέσιμος, αντιλαμβάνεται και απαντά έγκαιρα και με ικανοποιητικό τρόπο στις ψυχικές και βιολογικές ανάγκες του νεογέννητου. Αυτό συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός «ασφαλούς δεσμού» με το βρέφος. Σε αυτή την περίπτωση το βρέφος νιώθει ασφαλές, νιώθει ότι το αγαπούν,  καθώς «γνωρίζει» βιωματικά ότι ο γονιός θα είναι παρών όταν χρειαστεί. Αυτά τα βρέφη ως παιδιά, αλλά και ως ενήλικες, δείχνουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, στους άλλους και αναπτύσσουν λειτουργικές σχέσεις. Όταν οι γονείς αδυνατούν να εναρμονιστούν συναισθηματικά με το παιδί τους, όταν ασχολούνται υπερβολικά με τις δικές τους ανάγκες ή παρουσιάζουν ανακόλουθη, ασυνεπή και απρόβλεπτη συμπεριφορά, τότε το παιδί αδυνατεί να αναπτύξει αίσθημα εσωτερικής ασφάλειας και το πιθανότερο είναι να αναπτύξει έναν «ανασφαλή δεσμό» και θα νιώθει ότι δεν το αγαπούν.

Η ποιότητα του δεσμού κυρίως με τη μητέρα, επηρεάζει και διαμορφώνει την ψυχική υγεία του παιδιού. Ένας ασταθής δεσμός είναι προάγγελος αναπτυξιακών, συναισθηματικών και συμπεριφορικών διαταραχών κατά την παιδική ηλικία. Ακόμα χειρότερα, όταν ο δεσμός είναι αποδιοργανωμένος, τότε στην ενήλικη ζωή μπορεί να εμφανιστούν ψυχιατρικά προβλήματα, όπως κατάθλιψη, φοβίες, αγχώδεις διαταραχές, ακόμα και ψυχωτικές διαταραχές.

Όταν όμως η σχέση του νεογέννητου και του παιδιού με τη μητέρα και τον πατέρα, αναπτύσσεται μέσα σε μία ατμόσφαιρα αγάπης, ασφάλειας, αποδοχής, εμπιστοσύνης, ενθάρρυνσης, ελευθερίας και ταυτόχρονα σε ένα οριοθετημένο πλαίσιο, τότε μπορούμε να πούμε ότι η οικογένεια λειτουργεί ως ένα εργαστήριο αγάπης. Και έτσι δημιουργούνται ισχυρότατα θεμέλια που μεγιστοποιούν τις πιθανότητες για την δημιουργία ενός ώριμου, ισορροπημένου και ευχαριστημένου εαυτού. Καταλαβαίνετε λοιπόν τι πανάκριβα βιώματα εσωτερικεύει το παιδί,  όταν η οικογένεια λειτουργεί ως εργαστήριο αγάπης;

Η λέξη εργαστήρι προέρχεται από τη λέξη εργασία. Ο π. Ανανίας Κουστένης λέει ότι η εργασία είναι χαρά. Όταν δεν εργάζεσαι, τότε περιπίπτεις στο «Αργία μήτηρ πάσης κακίας». Και δεν αναφέρομαι μόνον στην επαγγελματική εργασία, αλλά και στην εργασία που έχεις να κάνεις με τον εαυτό σου. Να μάθεις τον εαυτό σου, να κατανοείς τις ανάγκες του, να τον αποδεχτείς, να τον αγαπήσεις. Έτσι μπορείς να γνωρίσεις καλύτερα και τον άλλον, να τον κατανοήσεις, να τον συγχωρέσεις και τελικά να τον αγαπήσεις. Και αυτός ο άλλος είναι ο γονιός, ο σύζυγος, το παιδί σου, ο συνεργάτης σου, ο ξένος.  Όταν δεν εργάζεσαι, αρχίζεις και περί-εργάζεσαι. Αν δεν ασχολείσαι με τη ζωή σου, ασχολείσαι με τις ζωές των άλλων. Αν δεν κάνεις ενδιαφέρουσα τη ζωή σου, ενδιαφέρεσαι για τις ζωές των άλλων. Και ενδιαφέρεσαι συνήθως όχι με αγαπητική διάθεση, αλλά με κουτσομπολίστικη.

Η οικογένεια είναι ένα διαρκές εργαστήριο αγάπης; Η απάντηση είναι όχι. Η οικογένεια είναι ένα διαρκές εργαστήριο αγάπης; Η απάντηση είναι ναι. Η οικογένεια είναι ένα διαρκές εργαστήριο αγάπης; Ποια είναι η σωστή απάντηση; Ναι ή όχι; Η σωστή απάντηση είναι εξαρτάται.

Η οικογένεια λειτουργεί ως ένα εργαστήριο αγάπης όταν οι γονείς έχουν συνέπεια λόγων και έργων, όταν δεν κουνάν το δάκτυλο, όταν δεν κατηγορούν αλλά κατανοούν, όταν δεν υποτιμούν. Όταν είναι ταπεινοί, όταν μαθαίνουν από τα παιδιά τους, όταν σιωπούν όπου χρειάζεται, όταν ζητούν συγγνώμη.  Όταν παρατηρούν με όλες τις αισθήσεις τις ομορφιές του κόσμου και δοξολογούν το Θεό. Όταν στέκονται στην ομορφιά και δεν την προσπερνούν. Π.χ. την ομορφιά του ηλιοβασιλέματος, το άρωμα της βοκαμβίλιας.  Όταν προσπερνάμε τις ομορφιές, κλέβουμε τον εαυτό μας. 

«Οι ομορφιές της φύσεως είναι μικρές αγάπες που μας οδηγούν στη μεγάλη Αγάπη -με κεφαλαίο- στο Χριστό. Να χαίρεστε όσα μας περιβάλλουν. Όλα μας διδάσκουν και μας οδηγούν στο Θεό. Όλα γύρω μας είναι σταλαγματιές της αγάπης του Θεού. Και τα έμψυχα και τα άψυχα και τα φυτά και τα ζώα και τα πουλιά και τα βουνά και η θάλασσα και το ηλιοβασίλεμα και ο έναστρος ουρανός όλα. Όλα για μας φτιάχτηκαν. Είναι οι μικρές αγάπες μέσα από τις οποίες  φθάνουμε στην μεγάλη Αγάπη στον Χριστό. Τα λουλούδια για παράδειγμα, έχουν τη χάρη τους, μας διδάσκουν με το άρωμά τους, με το μεγαλείο τους, μας μιλούνε για την αγάπη του Θεού, σκορπούν το άρωμά τους, την ομορφιά τους, σε αμαρτωλούς και δικαίους».  

 «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο», έγραψε ο  Fyodor Dostoevsky.

Και ομορφιά είναι η καλοσύνη, η ειλικρίνεια, το φιλότιμο, η αλληλεγγύη, ο καλός λόγος, η ενσυναίσθηση. Η ομορφιά, είτε βρίσκεται στη φύση, είτε στην τέχνη, είτε στις ανθρώπινες πράξεις, έχει τη δύναμη να προκαλεί βαθιές συναισθηματικές αντιδράσεις καθώς αγγίζει ουσιαστικές ανάγκες και μας συγκινεί. Και επιπλέον μπορεί να απαλύνει τον πόνο ή ακόμη και να θεραπεύσει τις πληγές μας. Έχει ελπιδοφόρο δύναμη η ομορφιά και λειτουργεί ως καταλύτης. Έχει τη δύναμη να εμπνέει, να νοηματοδοτεί, να εξυψώνει, να μεταμορφώνει και τελικά να σώζει. Στην ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, η ομορφιά θεωρείται μία από τις εκφάνσεις του Θεού. Η Θεϊκή ομορφιά, ως έκφραση της αλήθειας και της αγάπης, είναι αυτή που σώζει τον κόσμο.

         Γράφει ο π. Ιωάννης:

« Παλεύω την ασχήμια

Μ’ ένα μονάχα τρόπο.

Δεν την κρίνω

Και ούτε την κατηγορώ.

Δεν ψάχνω τρόπους να την εξαφανίσω.

Παλεύω την ασχήμια

Μ’ ένα μονάχα τρόπο:

Φανερώνω την ομορφιά,

εξυψώνω την ομορφιά

φωνάζω με τη δύναμή μου όλη

για την Ομορφιά».

Το εργαστήρι στηρίζεται στην παρατήρηση. Η οικογένεια λειτουργεί ως ένα εργαστήριο αγάπης όταν παρατηρεί με μία ευχαριστιακή στάση ζωής τα συμβαίνοντα στην καθημερινότητα. Όταν ευγνωμονεί για όλα τα δώρα της ζωής, όταν χαίρεται γι’ αυτά που έχει και δεν γκρινιάζει γι΄ αυτά που δεν έχει. Όταν βλέπει το παιδί την αγαπητική σχέση των γονιών, το άγγιγμα, την αγκαλιά και όχι όταν βλέπει δύο γονείς παγοκολόνες.

Η οικογένεια είναι ένα εργαστήριο στο οποίο άνθρωπος ως παιδί μαθαίνει να αναπτύσσει τις ικανότητες, τις δεξιότητες, τις δυνατότητές του. Και δε αναφέρομαι μόνο στις διανοητικές, αλλά και στις υπαρξιακές δυνατότητες που έχει ο άνθρωπος. Αναφέρομαι στο κατ’ εικόνα Θεού. Είμαστε πλασμένοι κατ’ εικόνα Θεού. Με άλλα λόγια μας έχει δώσει δώρα ο Θεός που δεν τα έχουν τα ζώα όπως την ελευθερία, τη δημιουργικότητα, την κριτική ικανότητα, τη σοφία και είναι ευθύνη και χρέος να τα αναπτύξουμε καλλιεργώντας τα. Ο θεσμός της οικογένειας είναι ο κατ’ εξοχήν χώρος όπου μπορείς να καλλιεργήσεις αυτά τα δώρα. Είναι το εργαστήρι να μάθεις να αγαπάς, να είσαι ελεύθερος, να είσαι δημιουργικός.

Η ύπαρξη οικογένειας είναι ένας απαραίτητος θεσμός, γιατί μεταξύ των άλλων χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων της, λειτουργεί σαν σταθερός διαμεσολαβητής μεταξύ του παιδιού και του ευρύτερου ανθρώπινου περιβάλλοντός του, το βοηθά να κοινωνικοποιηθεί και να αποκτήσει την κοινωνική του θέση. Ο πρώτος εξωτερικός κόσμος με τον οποίον έρχεται σε επαφή το νεογέννητο είναι η οικογένειά του. Η σχέση μαζί της, το ποιόν της σχέσης, προοιωνίζει και το ποιόν της σχέσης που θα έχει αργότερα ως παιδί, έφηβος, ενήλικας με τον έξω κόσμο στις πάσης φύσεως σχέσεις του.

Η οικογένεια έχει βαρύνοντα και καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινωνίας. Τόση είναι η αξία και η δύναμη του οικογενειακού θεσμού, που ο Πλάτων θα εξαρτήσει και αυτές τις μορφές των πολιτευμάτων από την ποιότητα των οικογενειακών σχέσεων. Υποστηρίζει ότι από τυραννικές οικογένειες προκύπτουν τυραννικά πολιτεύματα και από δημοκρατικές οικογένειες, δημοκρατικές πολιτείες. Αναφέρει ότι «οι άνθρωποι της σοφίας και της αρετής, ορθά διοικούν και την οικογένεια και την Πόλη». Στο βαθμό λοιπόν που είναι υγιής η οικογένεια, στον αντίστοιχο βαθμό είναι υγιής και η κοινωνία. Δυσλειτουργεί ή νοσεί η οικογένεια; Το αυτό συμβαίνει και στην κοινωνία. Με άλλα λόγια η ποιότητα της οικογένειας διαμορφώνει την ποιότητα της κοινωνίας.

Αρκετοί όμως μεγαλώνουν με γονείς ανεπαρκείς που δεν κατανοούν επαρκώς τις ανάγκες των πρώτων μη λεκτικών φόβων και των συναισθημάτων ενός μωρού. Στην καλλίτερη περίπτωση, οι γονείς δεν καλύπτουν  με ώριμο τρόπο τις ψυχοσωματικές ανάγκες του μικρού παιδιού. Στη χειρότερη περίπτωση, δημιουργείται έντονα προβληματική σχέση με τους γονείς. Αυτή η σχέση θα δημιουργήσει το υπόβαθρο και θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες για προβληματικούς έρωτες και γάμους στο μέλλον. Τι γίνεται λοιπόν αν ένα παιδί έχει μεγαλώσει σε μία οικογένεια στην οποία δεν πήρε αγάπη, αποδοχή και ενθάρρυνση; Θα μπορέσει στο μέλλον να αγαπήσει; Υπάρχει ελπίδα;

Οι άνθρωποι λειτουργούμε μέσα σε ένα περιβάλλον με πολλαπλά συστήματα σχέσεων. Αυτό σημαίνει ότι συμβαίνουν ποικίλες δυναμικές διεργασίες που μας επηρεάζουν, όπως και εμείς επηρεάζουμε το περιβάλλον μέσω των συνεχών αλληλεπιδράσεων. Επομένως, η ταυτότητα του εαυτού δεν είναι στατική και αποστεωμένη, αλλά ζωντανή και δυναμική. Κατοπινές γνωριμίες και εμπειρίες με ώριμους ανθρώπους,  μπορούν να λειτουργήσουν επανορθωτικά. Τέτοιες εμπειρίες είναι η σύνδεση με έναν φωτισμένο ιερέα,  η συνάντηση με έναν χαρισματικό δάσκαλο,  το συναπάντημα με έναν εξαιρετικό φίλο, η συνύπαρξη με έναν σύντροφο που είναι γεμάτος αγάπη, η συμπόρευση με απαλούς ανθρώπους. Η ύπαρξη αυτών των υπέροχων άλλων και η παρουσία τους στην ζωή μας, συν-θέτει τους τωρινούς βηματισμούς μας. Ο Emerson  το διατύπωσε εκπληκτικά: «είμαι μέρος του κάθε ανθρώπου που ο δρόμος του διασταυρώθηκε με το δικό μου». Ο πατέρας της διαπροσωπικής ψυχιατρικής, Harry Sullivan, γράφει ότι δεν μπορούμε να χωρίσουμε την ανθρώπινη προσωπικότητα από τις διαπροσωπικές εμπειρίες. Η οργάνωση της δομής της ανθρώπινης προσωπικότητας στηρίζεται κυρίως σε διαπροσωπικά και λιγότερο σε ενδοψυχικά στοιχεία. Δηλαδή, οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι αναπόσπαστο ζωτικό στοιχείο της ταυτότητάς μας. Είναι οι γεννήτορες της προσωπικότητάς μας. Να επισημάνω ότι ακόμη και κάποια βιβλία μπορούν λειτουργήσουν σημαντικά επιδραστικά. Να μας βοηθήσουν να μαλακώσουν τον πόνο μας, να γλυκάνουν την ψυχή μας, να αφυπνίσουν και να αναδείξουν θαμμένες ομορφιές, να κινητοποιήσουν αδρανοποιημένες ικανότητες. Να βοηθήσουν στο να κατανοήσουμε τον εαυτό μας, στο να βάλουμε στόχους, στο να τροφοδοτήσουν την ελπίδα και να μας βοηθήσουν να αναστοχαστούμε και να πάρουμε αποφάσεις ζωής.

Επίσης, ένας καλός ψυχοθεραπευτής μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά. Μέσα από την ψυχοθεραπεία και στη σχεσιοδυναμική που θα αναπτύξει ο θεραπευόμενος με τον θεραπευτή, μπορεί να συνειδητοποιήσει και να αναβιώσει επανορθωτικά μέρος των τραυματικών εμπειριών του παρελθόντος, να εξετάσει τις τωρινές δυσλειτουργικές σχέσεις και συμπεριφορές του, να αναστοχασθεί, να ωριμάσει συναισθηματικά, να επαναπροσδιορίσει και να επανανοηματοδοτήσει τη ζωή του και εν τέλει  οι σχέσεις του να γίνουν ποιοτικότερες και ουσιαστικές. Επομένως υπάρχει ελπίδα.

Και τώρα ήλθε η ώρα να διαλέξουμε το δύσκολό μας. Το να ζεις με φόβους είναι δύσκολο. Το να αντιμετωπίζεις τους φόβους σου είναι δύσκολο. Διάλεξε το δύσκολό σου. Ο γάμος είναι δύσκολος. Το διαζύγιο είναι δύσκολο. Διάλεξε το δύσκολό σου. Το να ζεις χωρίς αγάπη είναι δύσκολο. Το να ζεις με αγάπη είναι δύσκολο. Διάλεξε το δύσκολό σου. Το να δουλεύεις με τον εαυτό σου δύσκολο. Το να μην δουλεύεις με τον εαυτό σου και πάλι είναι δύσκολο. Διάλεξε το δύσκολό σου.