26/03/2018 από by Ιάκωβος Μαρτίδης 0 Σχόλια
ΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ (ή ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ)
Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι οι υποτροπιάζοντες ψυχαναγκασμοί ή καταναγκασμοί.
Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι οι υποτροπιάζοντες ψυχαναγκασμοί ή καταναγκασμοί. Οι ψυχαναγκασμοί είναι έμμονες ιδέες, σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις, που το άτομο δεν τις θέλει, έρχονται από μόνες τους και επιβάλλονται ενάντια στη θέλησή του. Το άτομο προσπαθεί να αγνοήσει τους ψυχαναγκασμούς, τους οποίους αναγνωρίζει σαν παράλογους και στην προσπάθειά του αυτή η ένταση και το άγχος αυξάνει. Οι καταναγκασμοί είναι τα συμπεριφορικά ανάλογα των ψυχαναγκασμών, δηλαδή επανειλημμένες παρορμήσεις του ατόμου να εκτελέσει συγκεκριμένες πράξεις κατά στερεότυπο τρόπο. Π.χ. μπορεί να περπατά με έναν στερεότυπο τρόπο, ώστε να μην πατά τους αρμούς στα πλακάκια των πεζοδρομίων. Οι πράξεις αυτές φαίνονται χωρίς νόημα, η εκτέλεσή τους δεν είναι ευχάριστη, όμως ανακουφίζουν το άτομο από την ένταση και το άγχος που αυξάνονται, όταν εναντιώνεται στην εκτέλεσή τους.
Κοινά παραδείγματα ψυχαναγκασμών είναι επαναλαμβανόμενες σκέψεις μόλυνσης (π.χ. μήπως μολυνθεί κάνοντας χειραψία), αμφιβολίας (π.χ. κλείδωσα την πόρτα ή όχι;), βίας (π.χ. να σκοτώσει κάποιον άνθρωπο), το να έχει ένα θρησκευόμενο άτομο επαναλαμβανόμενες βλάσφημες σκέψεις κ.ά.
Κοινά παραδείγματα καταναγκασμών είναι το επανειλημμένο πλύσιμο των χεριών, το επανειλημμένο μέτρημα (π.χ. χρημάτων), ο επανειλημμένος έλεγχος (π.χ. διακοπτών, φώτων, της ηλεκτρικής κουζίνας) κ.ά.
Η Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή αρχίζει συνήθως στην εφηβεία ή στην αρχή της ενήλικης ζωής. Σπάνια αρχίζει από την παιδική ηλικία. Σε ορισμένες περιπτώσεις η κατάσταση μπορεί να γίνει τόσο σοβαρή, ώστε το άτομο να καταστεί ανίκανο να κάνει οτιδήποτε άλλο πέρα από καταναγκαστικές πράξεις. Η διαταραχή αφορά το 2% του γενικού πληθυσμού και παρατηρείται εξίσου στα δύο φύλα, με μέση ηλικία έναρξης τα 20 έτη. Όταν η διαταραχή πρωτοεμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία, παρατηρείται διαφορά μεταξύ των φύλων με υπεροχή των αγοριών (3:1)
Συνήθεις επιπλοκές της διαταραχής είναι η κατάθλιψη, η κατάχρηση αλκοόλ και αντιαγχωδών φαρμάκων. Ως προς την αιτιοπαθογένεια της νόσου έχουν ενοχοποιηθεί μόνοι ή σε συνδυασμό οι παρακάτω παράγοντες:
Κληρονομικότητα. Μέσα από μελέτες έχει βρεθεί ότι οι μονοζυγωτικοί δίδυμοι παρουσιάζουν σημαντικά μεγαλύτερα ποσοστά εμφάνισης ΙΨ Διαταραχής σε σύγκριση με τους διζυγωτικούς. Επίσης οι συγγενείς α’ βαθμού έχουν 35% πιθανότητα να παρουσιάσουν ιδεοψυχαναγκαστικά συμπτώματα.
Προσωπικότητα. Μελέτες έδειξαν ότι το 1/3 των ΙΨ αρρώστων έχουν τη λεγόμενη «ψυχαναγκαστική προσωπικότητα», δηλαδή χαρακτηρίζονται από υπερβολική ευσυνειδησία, τελειοθηρία, λεπτολογία, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων και ισχυρογνωμοσύνη.
Ψυχολογικοί παράγοντες. Η ψυχαναλυτική προσέγγιση υποστηρίζει ότι η ΙΨΔ είναι το αποτέλεσμα μιας παλινδρόμησης σε προηγούμενο στάδιο της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης.
Βιολογικοί παράγοντες. Υπάρχουν έρευνες που συνηγορούν υπέρ της συμμετοχής διαφόρων νευροδιαβιβαστικών συστημάτων στην αιτιοπαθογένεια της ΙΨΔ, όπως του σεροτονινεργικού, του χολινεργικού και του ντοπαμινεργικού συστήματος.
Πολλές άλλες διαταραχές, όπως η διαταραχή Πρόσληψης Τροφής, οι Παραφιλίες, η Παθολογική Χαρτοπαιξία, η Εξάρτηση από Αλκοόλ μπορεί να έχουν καταναγκαστική χροιά. Δεν είναι όμως πραγματικοί καταναγκασμοί, γιατί το άτομο εκεί νιώθει ευχαρίστηση, σε αντίθεση με την ΨΚ Διαταραχή, και αν προσπαθεί να τις ελέγξει το κάνει για τις συνέπειές τους. Στη Μείζονα Κατάθλιψη, συχνά υπάρχει επαναλαμβανόμενη -κατά ψυχαναγκαστικό τρόπο- ενασχόληση με δυσάρεστες ή ενοχικού περιεχομένου σκέψεις. Δεν θεωρείται όμως από το άτομο ότι είναι χωρίς νόημα. Επομένως, δεν πρόκειται για πραγματικούς ψυχαναγκασμούς.
Για να τεθεί η διάγνωση θα πρέπει οι ψυχαναγκασμοί ή οι καταναγκασμοί να προκαλούν έντονη υποκειμενική ενόχληση, ο πάσχων να καταναλώνει περισσότερο από μια ώρα την ημέρα ή να παρεμποδίζουν σημαντικά την καθημερινή δραστηριότητα, την επαγγελματική λειτουργικότητα ή να επηρεάζουν σημαντικά τις σχέσεις με τους άλλους.
Η πορεία της νόσου είναι χρόνια με υφέσεις και εξάρσεις. Οι περισσότεροι άρρωστοι καταφεύγουν στον ψυχίατρο, όταν φτάσουν σε πλήρες αδιέξοδο. Συνήθως η πρώτη επίσκεψη γίνεται 10-15 χρόνια μετά την έναρξη της νόσου, αφού έχει υποστεί πολλές επιπτώσεις η ζωή των ανθρώπων και αφού έχουν δημιουργηθεί πολλά προβλήματα σε όλο το φάσμα των σχέσεών τους.
Θεραπεία. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ΙΨΚ Διαταραχής συνήθως είναι δύσκολη, ιδιαίτερα αν η διαταραχή άρχισε χρόνια πριν το άτομο προσέλθει για θεραπεία. Από τις διάφορες θεραπείες περισσότερο αποτελεσματική θεωρείται (πάνω από το 50% των περιπτώσεων) η συμπεριφορική θεραπεία με τις τεχνικές «έκθεσης» και τις «αποτρεπτικές» μεθόδους. Σε αρκετές περιπτώσεις βοηθά η γνωστική ψυχοθεραπεία, ενώ σε επιλεγμένες περιπτώσεις ενδείκνυται η ψυχανάλυση. Η ενημέρωση της οικογένειας παίζει θετικό ρόλο και σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούμε τους συγγενείς σαν «συνθεραπευτές».
Σχόλια