Κιν.: 6974706107 | Τηλ. Δράμας: 25210 38158 | Τηλ. Θεσσ/νίκης: 2310 270066

Συνέντευξη στο περιοδικό Ψίθυροι

«Η ευτυχία είναι μια δυναμική διεργασία που την κτίζεις και την καλλιεργείς καθημερινά»

«Η ευτυχία είναι μια δυναμική διεργασία που την κτίζεις και την καλλιεργείς καθημερινά»

 

Ο ψυχίατρος Ιάκωβος Μαρτίδης, περιγράφει το πως η ανάγνωση ενός βιβλίου και η αγράμματη μητέρα του διαμόρφωσαν την επιθυμία του να γίνει γιατρός.

 

Εισήχθη με υποτροφία στην Ιατρική σχολή του Α.Π.Θ. και επέλεξε την ψυχιατρική καθώς από εκείνη τη νεαρή ηλικία τον γοήτευε η διαπροσωπική σχέση μεταξύ γιατρού και ασθενούς. Ιδιώτης ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής και οικογενειακός σύμβουλος στην Δράμα και στην Θεσσαλονίκη, με εκατοντάδες βιωματικά σεμινάρια, ψυχοθεραπευτικές ομάδες και συγγραφή πέντε βιβλίων με μεγάλη απήχηση. Μέσα από την εμπειρία του μας διαβεβαιώνει ότι η ψυχιατρική ειδικότητα είναι από τις πλέον αποτελεσματικές και ότι σήμερα μικρό ποσοστό ανθρώπων θεωρούν ταμπού την επίσκεψη στον ψυχίατρο.

 

Συνέντευξη Βαγγέλης Ελευθεριάδης / Φωτογραφίες Βασίλης Κοβλακάς

 

– Σε τι περιβάλλον μεγαλώσατε; Οι γονείς σας τι δουλειά έκαναν;

 

– Αν θέλεις να γνωρίσεις έναν άνθρωπο ξεκινάς από τις ρίζες. Ας γυρίσουμε λοιπόν την ιστορία μερικές δεκαετίες πίσω. Οι παππούδες μου από τη πλευρά του πατέρα μου, κυνηγημένοι πρόσφυγες από τον Πόντο, ήλθαν στην Ελλάδα το 1922. Οι παππούδες από την πλευρά της μητέρας μου κατάγονταν από την Νεάπολη Καππαδοκίας και ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη. Ήλθαν στη Δράμα λίγες εβδομάδες πριν την καταστροφή και έκτισαν ένα σπιτάκι για να μείνουν προσωρινά, καθώς λογάριαζαν να επιστρέψουν στην Κωνσταντινούπολη. Τελικά όμως ρίζωσαν για πάντα.

Όπως καταλαβαίνετε «κουβάλησαν» μαζί τους τα ήθη και τα έθιμα της Ανατολής, το πολιτισμικό και θρησκευτικό άρωμα των παραδόσεών τους μέσα στο οποίο μεγάλωσα. Αν και 2ης γενιάς πρόσφυγας, μέτρο σύγκρισης για πολλά πράγματα για μένα είναι η Ανατολή.

Η μητέρα μου η Άννα, όπως και ο πατέρας μου Θεόδωρος, λόγω του Β’ παγκοσμίου πολέμου, δεν πρόλαβαν να τελειώσουν το δημοτικό. Η μητέρα μεγάλωνε τρία παιδιά και ταυτόχρονα βοηθούσε το φωτογράφο πατέρα μου κάνοντας στο σπίτι δουλειές που είχαν σχέση με την επεξεργασία των φωτογραφιών. Ο πατέρας μου ξεκίνησε από το μηδέν, έκανε διάφορα επαγγέλματα και κατέληξε στο επάγγελμα του φωτογράφου. Ασχολήθηκε όμως και με φωτοαντίγραφα και φωτοτυπίες από τη δεκαετία του 1960. Με ότι ασχολήθηκε πέτυχε και έχαιρε της εκτίμησης και της εμπιστοσύνης των Δραμινών.

 

– Ήσασταν καλός μαθητής;

 

– Έτσι έλεγαν οι δάσκαλοι και οι καθηγητές μου. Το μαρτυρούν βέβαια και οι βαθμοί, όπως και το ότι πέρασα με υποτροφία στην Ιατρική σχολή του Α.Π.Θ.

«Με γοήτευσε η διαπροσωπική σχέση μεταξύ γιατρού και ασθενούς. Αυτή η εμπειρία λειτούργησε καταλυτικά μέσα μου και επηρέασε την απόφασή μου να γίνω ψυχίατρος»

 

– Υπάρχει μια συγκεκριμένη στιγμή κατά την οποία αποφασίζει κανείς με τι θα ασχοληθεί στη ζωή του; Συνέβη σ’ εσάς, π.χ., κάτι που σας έστρεψε στην Ιατρική;

 

– Για τον κάθε άνθρωπο η στιγμή είναι διαφορετική. Έχει να κάνει -μεταξύ των άλλων- με το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει, με την ηλικία και την ωριμότητά του, με τις συγκυρίες της ζωής.

Στην απόφασή μου να δώσω εξετάσεις για Ιατρική έπαιξαν σημαντικό ρόλο δύο γεγονότα. Το πρώτο ήταν ότι διάβασα το βιβλίο με τίτλο: «Πίσω μας στέκει ο Θεός» του Hans Killian την άνοιξη του 1973. Ένα βιβλίο που αναφέρεται σε ιατρικά περιστατικά σε πολλά από τα οποία οι γιατροί δεν έδιναν πολλές ελπίδες να επιβιώσουν οι ασθενείς και παρ’ όλα αυτά πήγαιναν ανέλπιστα καλά. Περιέγραφε γεγονότα που απέπνεαν μια αύρα Θείου. Είχα τόσο πολύ ενθουσιαστεί διαβάζοντάς το, ώστε διαμορφώθηκε μέσα μου μία ισχυρή επιθυμία να γίνω γιατρός.

Το δεύτερο είχε σχέση με την μητέρα μου. Να τονίσω στο σημείο αυτό ότι η μητέρα ποτέ δεν μου είπε πού να δώσω και όταν μια φορά τη ρώτησα: «Σε ποια σχολή να δώσω, μαμά;», μου απάντησε: «Εγώ, παιδί μου, είμαι αγράμματη, δεν ξέρω. Δώσε όπου σε φωτίσει ο Θεός». Όμως το πώς επηρεάστηκα από τη μητέρα μου είναι μια ολόκληρη ιστορία που ξεφεύγει από τα πλαίσια μιας συνέντευξης.

 

– Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείτε με την ψυχιατρική;

 

– Ένα γεγονός που έπαιξε ρόλο στην επιλογή της ειδικότητάς μου, συνέβη όταν ένας αγροτικός γιατρός, με προσκάλεσε -μόλις είχα τελειώσει το πρώτο έτος της Ιατρικής- για να με φιλοξενήσει ένα Σαββατοκύριακο στις Κρηνίδες. Εκεί έζησα από κοντά τη σχέση γιατρού-ασθενούς και εντυπωσιάστηκα. Αυτό που με γοήτευσε περισσότερο ήταν η διαπροσωπική σχέση μεταξύ γιατρού και ασθενούς. Αυτή η εμπειρία λειτούργησε καταλυτικά μέσα μου και επηρέασε την απόφασή μου να γίνω αργότερα ψυχίατρος, καθώς η ψυχιατρική είναι μια ειδικότητα όπου υπάρχει ιδιαίτερη διαπροσωπική ψυχοθεραπευτική σχέση μεταξύ των συμβαλλομένων μερών.

Η μητέρα μου ήταν ο δεύτερος παράγοντας. Στην προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή μπορεί να συμβαίνουν καθημερινά και σε ανύποπτο χρόνο απλά γεγονότα που δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με σένα. Γεγονότα χωρίς ιδιαίτερο ειδικό βάρος, χωρίς να κομίζουν κάτι σημαντικό και κάποια από αυτά τα συγκεκριμένα γεγονότα δρουν σιγά-σιγά και αδιόρατα μέσα σου και δημιουργούν συναισθήματα τα οποία αργότερα σε οδηγούν σε προβληματισμούς και κρίσιμες αποφάσεις στη ζωή σου. Αυτό συνέβη και με εμένα. Το συνειδητοποίησα πολλά χρόνια αργότερα και είχε σχέση με το πώς η μητέρα μου, χωρίς καμία πρόθεση, χωρίς ποτέ να μου μιλήσει, με επηρέασε στο να επιλέξω την ειδικότητα της ψυχιατρικής.

 

«Ζω σημαίνει κάνω και λάθη. Ανθρώπινο είναι. Πολλές φορές ο φόβος του λάθους, η αγωνία της αστοχίας σε ακινητοποιεί και διστάζεις να πάρεις πρωτοβουλίες, μένεις καθηλωμένος στους φόβους σου και τότε έρχεται η μεγάλη αποτυχία»

 

– Υπάρχει κάποιος άνθρωπος που σας επηρέασε πολύ;

 

– Ο κάθε άνθρωπος είναι μία διαφορετική ιστορία. Η προσωπική ιστορία που κουβαλά, είναι ένας δυναμικός συγκερασμός διεργασιών της ιστορίας των γονιών του, των παππούδων και προπάππων του και ακόμα πιο πίσω! Είναι η ιστορία των πάσης φύσεως ανθρώπων που βρέθηκαν στην πορεία της ζωής του. Ο Emerson το διατύπωσε εκπληκτικά: «είμαι μέρος του κάθε ανθρώπου που ο δρόμος του διασταυρώθηκε με το δικό μου».

Οι άνθρωποι που με επηρέασαν περισσότερο από όλους είναι οι γονείς μου. Αυτό ισχύει σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους. Και η επιρροή δεν έχει να κάνει μόνον με αυτά που κάνουν οι άνθρωποι, αλλά και με αυτά που θα άξιζε να κάνουν και δεν κάνουν.

 

– Ποια είναι η επαγγελματική σας πορεία όλα αυτά τα χρόνια;

 

– Εργάζομαι ως ιδιώτης ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής και οικογενειακός σύμβουλος στην Δράμα και στην Θεσσαλονίκη. Από το 1993 διοργανώνω βιωματικά σεμινάρια και ψυχοθεραπευτικές ομάδες. Από το 2011 ασχολούμαι με τη συγγραφή βιβλίων που αφορούν τις σχέσεις των ανθρώπων και από το 2014 εκπαιδεύω δημοσίους υπαλλήλους πάνω σε θέματα που άπτονται της ειδικότητάς μου.

 

– Πολλά άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, εφημερίδες αλλά και πέντε βιβλία με πολύ μεγάλη απήχηση…

 

– Ναι, είναι αλήθεια και είμαι πολύ χαρούμενος γι’ αυτό. Είμαι συγγραφέας πέντε βιβλίων: «Η αγάπη στην πρίζα» (2011), 5η έκδοση, στο οποίο πραγματεύομαι το ψυχολογικό ταξίδι των σχέσεων στον έρωτα, τον γάμο και το διαζύγιο, «Τα μυστικά των άλλων» (2013), 3η έκδοση όπου αναλύω τα όσα θα άξιζε να γνωρίζει κανείς για την σχέση του, του βιβλίου: «Πλάθοντας ευτυχισμένα παιδιά» (2016), 9η έκδοση όπου αναλύω 24 καίρια θέματα που αφορούν τις σχέσεις γονιών παιδιών, του βιβλίου: «Το μήλο πάνω από τη μηλιά» (2018), 3η έκδοση, όπου πραγματεύομαι 24 σημαντικά θέματα που έχουν να κάνουν με γονείς και παιδιά. Το Δεκέμβριο του 2020 εκδόθηκε το πέμπτο μου βιβλίο με τίτλο: «Ο καφές, η γέφυρα και ο Μαντέλα», όπου παρουσιάζω και αναλύω από ψυχοκοινωνικής πλευράς ιστορίες ευθύνης και ανευθυνότητας σε έναν κόσμο που αλλάζει. Ταυτόχρονα έχω συμμετάσχει στην έκδοση συλλογικών τόμων, όπως το «Έρωτας και Σεξουαλικότητα», «Ζωής Αντίδωρο…»

 

– Πείτε μας μια φράση που να περιέχει την φιλοσοφία σας για τη ζωή.

 

– Δεν μπορεί μία φράση να εμπεριέχει ολόκληρη τη φιλοσοφία κάποιου ανθρώπου για τη ζωή. Υπάρχουν πολλές φράσεις που με αγγίζουν και με κινητοποιούν. Ενδεικτικά αναφέρω: «Ταράσσει τοὺς ἀνθρώπους οὐ τὰ πράγματα, ἀλλὰ τὰ περὶ τῶν πραγμάτων δόγματα», Επίκτητος. «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο», Ντοστογιέφσκι και «Γνώσεσθε τήν αλήθεια, και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς», κατά Ιωάννη η΄ 32.

 

«Οι ψυχικές παθήσεις δεν είναι ασθένειες της ψυχής. Είναι διαταραχές αντίληψης, προσοχής, συγκέντρωσης, διαταραχές στον ειρμό και στο περιεχόμενο της σκέψης, στο συναίσθημα, στον προσανατολισμό, ιδιαίτερη έκπτωση της μνημονικής και κριτικής ικανότητας κτλ.»

 

– Ποια είναι η καθημερινότητάς σας;

 

– Ο περισσότερος χρόνος αφιερώνεται στο ιατρείο της Δράμας και της Θεσσαλονίκης λόγω της ψυχιατρικής και ψυχοθεραπευτικής μου ενασχόλησης. Ταυτόχρονα το διάβασμα και η συγγραφή βιβλίων δεσμεύει αρκετό από το χρόνο μου. Φυσικά δεν ξεχνώ την οικογένειά μου καθώς μοιράζομαι το χρόνο μαζί της κυρίως τα Σαββατοκύριακα και το καλοκαίρι. Θα βρω όμως χρόνο, όχι βέβαια καθημερινά, για ένα κρασάκι με φίλους ή και ένα τάβλι που λειτουργούν κατά μία έννοια ψυχοθεραπευτικά. Άλλωστε μη ξεχνάτε ότι «οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου».

 

– Ποιο βιβλίο διαβάσατε τελευταία;

 

– «Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορία της Ελλάδας» και παράλληλα το «Δόκτωρ Γκλας». Συχνά διαβάζω δύο βιβλία παράλληλα.

 

– Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα καταφέρνουμε στη ζωή μας από το άθροισμα των επιτυχιών μας;

 

– Θα έλεγα ότι τα καταφέρνουμε στη ζωή μέσα από το άθροισμα των επιτυχιών και των αποτυχιών μας. Η συγγραφέας των βιβλίων του Χάρι Πότερ, Τζόαν Ρόουλινγκ με την τεράστια εκδοτική και εμπορική επιτυχία των βιβλίων της, στην προσπάθειά της να εκδώσει το πρώτο της βιβλίο είχε απευθυνθεί σε δέκα πέντε εκδοτικούς οίκους. Οι δέκα τέσσερις πρώτοι της είπαν όχι! Αν δεν έφτανε στις 14 «αποτυχίες», ποτέ δεν θα τα κατάφερνε!

 

«Ο βαθμός αυτογνωσίας παίζει σημαντικό ρόλο στη θεραπεία, οι δρόμοι όμως για την θεραπεία είναι πάρα πολλοί»

 

– Σας φοβίζει η αποτυχία;

 

– Ζω σημαίνει κάνω και λάθη. Ανθρώπινο είναι. Πολλές φορές ο φόβος του λάθους, η αγωνία της αστοχίας σε ακινητοποιεί και διστάζεις να πάρεις πρωτοβουλίες. Αν φοβάσαι ότι θα αποτύχεις, μένεις καθηλωμένος στους φόβους σου και τότε έρχεται η μεγάλη αποτυχία. Δεν την επιθυμώ, αλλά δεν φοβάμαι την αποτυχία.

 

– Πιστεύετε ότι τα λάθη είναι πηγή γνώσης για έναν άνθρωπο που ψάχνει να βρει το σωστό; Τι είναι το λάθος; Είναι φως ή σκοτάδι;

 

– Το λάθος είναι η αστοχία σε κάτι συγκεκριμένο. Τα λάθη δεν είναι ούτε φως, ούτε σκοτάδι. Ανάλογα με τη διαχείρισή τους μπορεί να σε οδηγήσουν είτε στο φως, είτε στο σκοτάδι. Τα λάθη είναι δυνάμει αξιοποιήσιμα και δάσκαλοί μας. Άλλωστε «αν δεν πάθεις, πώς θα μάθεις;»

 

– Νιώθετε ευτυχής για ό,τι έχετε καταφέρει ως τώρα στη ζωή σας;

 

– Νιώθω πολύ χαρούμενος γι’ αυτά που έχω καταφέρει. Θα τολμούσα να πω και ευτυχής καθώς και η πορεία προς τις όποιες επιτυχίες είχαν χαρά. Ευτυχής γιατί πολλοί πελάτες μου αναγνωρίζουν την δουλειά μου και εισπράττω πολλά ευχαριστώ. Η ουσιαστικότερη όμως «επιτυχία» μου που με κάνει ευτυχισμένο είναι ότι έβαλα και εγώ το χεράκι μου για τα δύο θαυμάσια παιδιά που έχω.

 

– Τί είναι για σας ευτυχία;

 

– Εξαρτάται πώς ορίζεις την ευτυχία. Αν την ορίζεις σαν μια κατάσταση μηδενικών προβλημάτων, τότε δεν υπάρχει ευτυχία. Ευτυχισμένος δεν σημαίνει ότι είσαι συνεχώς χαρούμενος, ότι δεν έχεις αποτυχίες, θλίψεις ή ότι απουσιάζει από τη ζωή σου ο πόνος. Η ευτυχία δεν είναι μόνιμη και στατική κατάσταση που ή την έχεις ή δεν την έχεις. Είναι μια δυναμική διεργασία που την κτίζεις και την καλλιεργείς καθημερινά. Μία εσωτερική στάση ζωής που υπερασπίζεται τη χαρά, τις όμορφες συν-κινήσεις, τη δημιουργικότητα. Είναι η εσωτερική ειρήνη και η χάραξη του προσωπικού δρόμου προς την αυτοπραγμάτωση και την αυτοεκπλήρωση.

 

– Εσείς έχετε βρει το νόημα της ζωής;

 

– Ο άνθρωπος ζει και δεν αργοπεθαίνει, μόνον όταν έχει έναν ουσιαστικό λόγο να ζήσει. Μόνον όταν έχει ένα σημαντικό σκοπό στη ζωή του. Μόνον όταν έχει νόημα η ζωή του. Μια α-νόητη ζωή ποιος μπορεί να την αντέξει; Μια ζωή χωρίς σκοπό ποιος μπορεί να την υποφέρει; Η απάντηση βέβαια είναι πάντα προσωπική και μπορεί να διαφοροποιείται καθώς ο άνθρωπος ωριμάζει. Όσον αφορά εμένα, ναι, νομίζω ότι το έχω βρει.

 

– Γιατί οι ψυχικές παθήσεις ονομάζονται ψυχικές διαταραχές; Δεν είναι ασθένειες της ψυχής;

 

– Όχι, δεν είναι ασθένειες της ψυχής. Η σύγχυση προέρχεται γιατί η ψυχιατρική επιστήμη δανείστηκε τον όρο «ψυχή» από την εκκλησία. Άλλο ψυχή και άλλο ψυχικές διαταραχές. Όταν αναφερόμαστε σε ψυχικές διαταραχές αναφερόμαστε σε διαταραχές αντίληψης, προσοχής, συγκέντρωσης, διαταραχές στον ειρμό και στο περιεχόμενο της σκέψης, στο συναίσθημα, στον προσανατολισμό, ιδιαίτερη έκπτωση της μνημονικής και κριτικής ικανότητας κτλ.

 

– Είναι μύθος ότι οι πάσχοντες από ψυχικό νόσημα δεν θεραπεύονται.

 

– Είναι μύθος. Υπάρχουν δύο ειδών θεραπείες μιας νόσου, η αιτιολογική και η συμπτωματική θεραπεία. Να τονίσω ότι υπάρχουν εκατοντάδες νόσοι που δεν θεραπεύονται αιτιολογικά, αντιμετωπίζονται όμως αποτελεσματικά, δηλαδή θεραπεύονται συμπτωματικά. Για παράδειγμα, αρτηριακή υπέρταση, διαβήτης, δύο πολύ κοινές καταστάσεις. Το ίδιο ισχύει και για τις ψυχικές διαταραχές. Άλλες θεραπεύονται αιτιολογικά, άλλες θεραπεύονται συμπτωματικά. Μέσα από την εμπειρία μου σας διαβεβαιώνω ότι η ψυχιατρική ειδικότητα είναι από τις πλέον αποτελεσματικές. Όταν ξεκινούσα την ειδίκευσή μου είχα την λανθασμένη πεποίθηση ότι είναι από τις πλέον αναποτελεσματικές.

 

– Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, ο δρόμος της ψυχοθεραπείας είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας;

 

– Ο Ιπποκράτης μας δίδαξε ότι δεν υπάρχουν αρρώστιες, υπάρχουν άρρωστοι, που σημαίνει ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και η ψυχοθεραπευτική διεργασία είναι εξατομικευμένη. Ο βαθμός αυτογνωσίας παίζει σημαντικό ρόλο στη θεραπεία, οι δρόμοι όμως για την θεραπεία είναι πάρα πολλοί.

 

– Ποιος έχει τον έλεγχο στη θεραπευτική σχέση;

 

– Η θεραπευτική σχέση αξίζει να είναι μία συνεργατική σχέση, μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού, μια σχέση ευθύνης. Αν το πλαίσιο είναι αυτό, δεν τίθεται θέμα ελέγχου. Σε μερικές περιπτώσεις που ο θεραπευόμενος δεν έχει εναισθησία της κατάστασής του, ο θεραπευτής οφείλει να αναλάβει τον έλεγχο.

 

– Πώς ενεργοποιεί ο θεραπευτής τις εσωτερικές δυνάμεις και τη θέληση του θεραπευόμενου να φροντίσει τον εαυτό του;

 

– Δεν υπάρχει ένας τρόπος, μία απάντηση. Ο τρόπος κτίζεται στην πορεία βάσει των δεδομένων. Για τον κάθε άνθρωπο είναι διαφορετικός. Οπωσδήποτε όμως η εστίαση στα θετικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, η ενθάρρυνση, η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης, η γνωστική αναδιαμόρφωση λανθασμένων πεποιθήσεων είναι μερικά από τα ψυχοθεραπευτικά «εργαλεία» που αξιοποιούνται.

 

«Τις περισσότερες φορές ο πόνος είναι σύμμαχός μας και όχι εχθρός μας. Μας προειδοποιεί και μας προφυλάσσει. Η ύπαρξή του είναι προϋπόθεση για την επιβίωση και την προσαρμοστικότητά μας σε έναν αενάως μεταβαλλόμενο και απειλητικό κόσμο»

 

– Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο στην Δύση υπήρξε ραγδαία αύξηση της κατάθλιψης. Που οφείλεται;

 

– Μετά από κάθε μεγάλη κρίση που διακυβεύεται η ζωή των ανθρώπων σχεδόν πάντα συμβαίνει αυτό. Όσο αγωνίζεσαι για την επιβίωσή σου, δεν έχεις το χρόνο να θρηνήσεις. Όταν εξασφαλιστεί η επιβίωση, τότε έχεις το χρόνο να αναλογιστείς, να κλάψεις, να συνειδητοποιήσεις τις επιπτώσεις της κατεστραμμένης σου ζωής. Επειδή πολλοί δεν καταφέρνουμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τις τραυματικές εμπειρίες πέφτουμε σε κατάθλιψη.

 

– Λέγεται ότι οι ψυχικές διαταραχές έχουν αυξηθεί δραματικά ειδικά τη τελευταία δεκαετία. Με βάση λοιπόν την μεγάλη εμπειρία σας, είναι εύκολη η αναζήτηση αλλά και η πρόσβαση στη βοήθεια;

 

– Το αν υπάρχει δραματική αύξηση είναι υπό συζήτηση. Αναφερόμαστε στον αναπτυγμένο κόσμο, ή στον υπό ανάπτυξη; Αλλά και μέσα στο Δυτικό κόσμο υπάρχουν διαφοροποιήσεις. Αναφερόμαστε στην Ελλάδα των μνημονίων ή στην Ελβετία; Στην πατρίδα μας υπάρχει αισθητή αύξηση κυρίως των αγχωδών και των συναισθηματικών διαταραχών.

Η αναζήτηση και η πρόσβαση στη βοήθεια σίγουρα είναι ευκολότερη σε σύγκριση με προηγούμενες δεκαετίες και αυτό οφείλεται αφενός μεν στο ότι οι άνθρωποι είναι πιο ενημερωμένοι, περισσότερο ευαισθητοποιημένοι για θέματα ψυχικής υγείας και αφετέρου στο γεγονός ότι σήμερα μικρό ποσοστό ανθρώπων θεωρούν ταμπού την επίσκεψη στον ψυχίατρο.

 

– Από τι υποφέρει ο σύγχρονος άνθρωπος;

 

– Ο άνθρωπος πάντα υπέφερε και πάντα θα υποφέρει, καθώς ο πόνος είναι χαρακτηριστικό της ζωής. Οι ζωντανοί πονάν, όχι οι νεκροί. Αν αναφέρεσθε σε ψυχολογικό επίπεδο, η κατάθλιψη και οι ψυχοσωματικές διαταραχές έχουν την τιμητική τους. Η μάστιγα όμως του σύγχρονου ανθρώπου είναι μοναξιά που έχει λάβει επιδημικές διαστάσεις καθώς οι άνθρωποι βαθμιαία αποξενώνονται όλο και περισσότερο.

Να υπογραμμίσω ότι τις περισσότερες φορές ο πόνος είναι σύμμαχός μας και όχι εχθρός μας. Μας προειδοποιεί και μας προφυλάσσει. Η ύπαρξή του είναι προϋπόθεση για την επιβίωση και την προσαρμοστικότητά μας σε έναν αενάως μεταβαλλόμενο και απειλητικό κόσμο.

 

«Η μάστιγα του σύγχρονου ανθρώπου είναι μοναξιά που έχει λάβει επιδημικές διαστάσεις καθώς οι άνθρωποι βαθμιαία αποξενώνονται όλο και περισσότερο»

 

– Πώς βλέπετε τη διαχείριση που έχει η ψυχική υγεία στη χώρα μας;

 

– Το σύνολο των προγραμμάτων που αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στην πατρίδα μας έδωσαν σημαντική ώθηση στο θέμα του εκσυγχρονισμού των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας συμβάλλοντας στην αποασυλοποίηση της Λέρου, στην ανάπτυξη υποδομών, όπως Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Κέντρα Ημέρας, Ψυχιατρικών κλινικών μέσα στα Γενικά Νοσοκομεία, Εργαστήρια κατάρτισης, λειτουργία μονάδων Ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, ανάπτυξη μονάδων παροχής υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας στην Κοινότητα.

Υπάρχει μεγάλη βελτίωση στη διαχείριση, μένουν όμως να γίνουν πολλά, αφού και σήμερα το μοντέλο του ιδρυματικού τύπου περίθαλψης έχει ισχυρή παρουσία. Ταυτόχρονα, χρειάζεται να βελτιωθεί και η νοοτροπία των εργαζομένων στον τομέα της Ψυχικής υγείας καθώς «εχθρός του καλού είναι το καλύτερο».

 

– Ψάχνοντας για την συνέντευξη μαζί σας ανακάλυψα την άποψη ότι η Ψυχιατρική επιστήμη για πολλές δεκαετίες θεωρούσε την διαφορετικότητα νόσο. Μπορεί η Ψυχιατρική με βεβαιότητα να ορίσει τι είναι φυσιολογικό;

 

– Δεν υπάρχει ορισμός αποδεκτός από όλους τους επιστήμονες για το τι είναι φυσιολογικό. Για να κατανοήσετε τη δυσκολία, θα σας αναφέρω ότι ο Λε Μπόυ Μέντερ διακρίνει πέντε τύπους φυσιολογικού: Το ιδανικά φυσιολογικό, το κοινωνικά φυσιολογικό, το ηθικά φυσιολογικό, το στατιστικά φυσιολογικό -θυμηθείτε την κωδονοειδή καμπύλη του Γκάους- το κλινικά φυσιολογικό. Για να καταλάβετε τη σχετικότητα του ορισμού, του τι είναι φυσιολογικό αναφέρω επιγραμματικά μόνο δύο πράγματα: Το κοινωνικά και ηθικά φυσιολογικό αλλάζει με τις εποχές και ότι μπορεί το στατιστικά φυσιολογικό να διαφοροποιείται από το κλινικά φυσιολογικό.

 

– Εμείς δημιουργούμε την πραγματικότητα μας ή οι άλλοι;

 

– Ο Νίτσε διατύπωσε την άποψη ότι: «δεν υπάρχουν γεγονότα, παρά μόνον ερμηνείες». Φυσικά υπάρχουν γεγονότα. Οι ερμηνείες όμως που αποδίδουμε εμείς στα γεγονότα, συχνά τα επικαθορίζουν.

 

Για παράδειγμα, όταν ο ιεροκήρυκας μιλάει για την πατρική αγάπη του Θεού, άλλο πράγμα σκέφτεται και βιώνει κάποιος που έχει κακοποιηθεί από τον πατέρα του και άλλο πράγμα σκέφτεται και βιώνει κάποιος που μεγάλωσε με έναν καλοκάγαθο πατέρα. Εδώ το γεγονός -η πραγματικότητα- είναι αυτό που είπε ο ιεροκήρυκας. Ενώ όλοι ακούν το ίδιο πράγμα, η ερμηνεία γίνεται με βάση τις εμπειρίες του καθενός σε συνδυασμό με την ψυχολογία εκείνης της στιγμής. Και η ερμηνεία είναι που δίδει το νόημα στο τι ακούς. Όχι το τι ακούς. Ο αντιληπτικός και ο ερμηνευτικός κώδικας του κάθε ανθρώπου ποτέ δεν ταυτίζεται επακριβώς με κανενός άλλου. Γι’ αυτό και η εξωτερική αντικειμενική πραγματικότητα μέσα από την αλληλεπίδραση με την εσωτερική υποκειμενική πραγματικότητα δημιουργεί μια μοναδική πραγματικότητα για τον κάθε άνθρωπο.